«Ο Ρωμανός
Δ΄ Διογένης και το μυστικό της Πρώτης». Σκέψεις και συναισθήματα.
Από την
Νταίζη Λεονάρδου, φιλόλογο, Ma.Ed.
Η πρώτη παρώθηση για να διαβάσω το βιβλίο ήταν το ιστορικό πρόσωπο στον τίτλο. Ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ΄ Διογένης και η καθοριστική για τη βυζαντινή Μικρά Ασία ήττα στο Ματζικέρτ πώς θα μπορούσαν να συνδυαστούν με τα αναγνωστικά ενδιαφέροντα ενός εφηβικού κοινού; Το δεύτερο κίνητρο ήταν το μυστήριο. Ποιος μπορεί να αντισταθεί σ΄ αυτή την εσωτερική φωνούλα που αναζητά απαντήσεις σε ερωτήματα και λύσεις σε προβλήματα; Έτσι λοιπόν διείσδυσα στην περιπέτεια τριών κοριτσιών στην Κωνσταντινούπολη του 1963 και στην αντίστοιχη της πρωταγωνιστικής παρέας του 2025, της οποίας η έκβαση με την αποκάλυψη του «Μυστικού της Πρώτης» έκλεισε τον κύκλο.
Από
τις πρώτες σελίδες ξαναβρέθηκα στο γνωστό από την επαγγελματική μου ιδιότητα
σχολικό περιβάλλον, στην ανακοίνωση μιας εκπαιδευτικής εκδρομής: η συγγραφέας απέδωσε
με επιτυχία όλες τις διαστάσεις, από το οργανωτικό κομμάτι μέχρι τις
ενθουσιώδεις αντιδράσεις των παιδιών, ενώ στη συνέχεια λειτούργησε σχεδόν
βιωματικά σαν να συμμετείχε στην εκδρομή και η ίδια, ούσα συνοδός και μαθήτρια
μαζί, δύο σε ένα!
Ολοκληρώνοντας
εν ριπή οφθαλμού το βιβλίο, αποκόμισα την αίσθηση ενός ιδιαίτερα ενδιαφέροντος
λογοτεχνικού κειμένου.
Η
μυθοπλασία αποτυπώνει αφενός την αναγνωρίσιμη καθημερινότητα των σημερινών
εφήβων και των οικογενειών τους. Μου άρεσε πολύ η αξιακή «κόκκινη γραμμή» της
απόκτησης κινητού τηλεφώνου: «θα σας παίρναμε κινητό στο Γυμνάσιο, αλλά η κατάσταση
απαιτεί προσαρμογή…», σε μια εποχή που τα παιδιά σχεδόν γεννιούνται με κινητό
στο χέρι! Αφετέρου, η εξέλιξη της ιστορίας εμπεριέχει διαρκώς το ερώτημα «τι θα
γίνει μετά». Σελίδα με τη σελίδα ο αναγνώστης λειτουργεί σαν ένας παράλληλος
ντετέκτιβ, κάνοντας σενάρια με διαφορετική έκβαση. Πολύ καλή άσκηση
ομαδοσυνεργατικής σχολικής δράσης, σκεφτόμουν ως αμετανόητη – παρά την πρόσφατη
συνταξιοδότησή μου – εκπαιδευτικός.
Η
αφήγηση συνδυάζει λειτουργικά όλους τους τρόπους και τις τεχνικές που κάνουν
ένα κείμενο ευχάριστο, ειδικά για ανήλικους αναγνώστες που αποτελούν και το
ιδανικό κοινό της σειράς «Τόποι Μυστηρίου»: η υπόθεση καθ’ εαυτή με την πλοκή και
τους ήρωες-πρωταγωνιστές, ακόμα και τους συμπληρωματικούς χαρακτήρες – γέλασα
πολύ με τις στιχομυθίες των μελών της συμμορίας, οι περιγραφές που ζωντανεύουν
τα σκηνικά των δράσεων, οι φυσικοί διάλογοι σαν να ακούς κουβέντες μαθητών σε
πηγαδάκια.
Παράλληλα,
η γραμμικότητα της αφήγησης διακόπτεται από αναδρομές στο παρελθόν και από την
εγκιβωτισμένη ιστορία του Ρωμανού και της Ευδοκίας. Εδώ θα ήθελα να σημειώσω
και το αμυδρό φλερτ που αχνοφαίνεται σε λίγα σημεία, μια ευαίσθητη πραγματικότητα
κι αυτή στη ζωή των εφήβων μας.
Τέλος,
η πληθώρα των ιστορικών και γεωγραφικών αναφορών παρέχει έναυσμα για περαιτέρω
ψάξιμο: πού εκτείνονταν τα Θεοδοσιανά τείχη, τι είναι η Βασιλική Κινστέρνα
(μαγική λέξη), γιατί λέγεται ίσιος ο δρόμος του Πέρα, τι δουλειά είχαν οι
Γενουάτες στην Κωνσταντινούπολη, ποια ήταν τα Σεπτεμβριανά του 1955; Ένα
ανάγνωσμα, όπως και ένα φίλμ, ένα θεατρικό έργο, ένας πίνακας ζωγραφικής, ένα
τραγούδι, αφήνει το αποτύπωμά του όταν ανοίγει δρόμους, έστω μικρά μονοπάτια,
στο μυαλό και στην καρδιά.
Θα
ήθελα να δω τον «Ρωμανό Δ΄ Διογένη και το μυστικό της Πρώτης» να
δραματοποιούνται στις σχολικές τάξεις και, γιατί όχι, σε θεατρικές σκηνές. Θα
είχαν να κερδίσουν πολλά οι θεατές, ανήλικοι και ενήλικες. Και σε μια
επανέκδοση που είμαι σίγουρη ότι δεν θα αργήσει, θα πρότεινα έναν χάρτη με τα
αναφερόμενα τοπόσημα και τις διαδρομές των πρωταγωνιστών. Έχω ήδη στο νου μου τον
μελλοντικό αναγνώστη να γυρίζει μπρος πίσω τις σελίδες και να ταξιδεύει μαζί με
τη Σοφία και τον Μανώλη στους δρόμους και τις θάλασσες της Πόλης.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κύφαντα στη σειρά "Τόποι μυστηρίου"
