Survivor: Τα παιδιά στο έλεος των τηλε -σκουπιδιών

Είχα χθες μια συζήτηση με παιδιά του Δημοτικού. Σχεδόν όλα βλέπουν Survivor και είναι και ...φανατισμένα!
Θεωρώ απαράδεκτο να υπάρχουν γονείς που θεωρούν ότι πρέπει να βλέπουν τα παιδιά τους αυτά τα τηλεσκουπίδια. Η δικαιολογία "έτσι κάνουν όλοι", δεν με πείθει.
Ούτε και το "τι έγινε μωρέ -σιγά και τι θα πάθουν, δηλαδή;"
Ελπίζοντας να βοηθήσω να σκεφούμε λιγάκι το ζήτημα, αναδημοσιεύω το κείμενό μου από τον χθεσινό "Δρόμο της Αριστεράς" με την προτροπή να κλείσουμε την τηλεόραση και να κάνουμε κάτι άλλο με τα παιδιά μας εκείνη την ώρα...

I will survive ή Η αθλιότητα της τηλεόρασης

Στον «Αριθμό 11» του Τζόναθαν Κόου, μια από τις ηρωίδες -η πρώην τραγουδίστρια Βαλ- αποφασίζει απελπισμένη να συμμετέχει σε ένα ριάλιτι τύπου Survivor. Χρωστάει παντού, οι πόρτες στη Βρετανία του βάρβαρου νεοφιλελευθερισμού είναι παντού κλειστές. 

Πεινάς. Και ντρέπεσαι που πεινάς. Που έχεις την ανάγκη του κοινωνικού παντοπωλείου. Πριν ήσουν ένας άνθρωπος με αξιοπρέπεια. Τώρα τη χάνεις κι αυτή.

Τη χάνεις με τον πιο χυδαίο και βάρβαρο τρόπο μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες. Με τις ψηφοφορίες ενός αδηφάγου τηλεοπτικού κοινού. Που ανακουφίζεται για τη δική του αθλιότητα εξευτελίζοντας τον άλλο. Εκείνον που γίνεται πιο άθλιος από τους άθλιους.

Η Βαλ -η ηρωίδα του Κόου- αναγκάζεται να καταπιεί έντομα. Το μοντάζ της εκπομπής παραποιεί ό,τι λέει και ό,τι κάνει. Εμφανίζεται ως τέρας στο κοινό. Τα νούμερα τηλεθέασης ανεβαίνουν. Η κατάληξη είναι απελπιστική.

Η τελευταία σκηνή του δράματος παίζεται έξω από μια τράπεζα τροφίμων όταν η Βαλ πάει να βοηθήσει μια ηλικιωμένη που κουβαλά τις φτωχές της προμήθειες σε ένα καροτσάκι:

«…Το βλέμμα της γυναίκας συναντήθηκε με το δικό της. Τα μάτια της ήταν ανοιχτογάλανα, φαίνονταν τα αγγεία, υγρά. Τα χέρια της έτρεμαν καθώς άρπαζαν το καροτσάκι για τα ψώνια της.

«Είσαι ένα τέρας», της είπε τελικά…. Γιατί δεν πας να χαθείς πάλι στη ζούγκλα όπου ανήκεις;»…»

Η τηλεόραση έχει καταφέρει να διαστρεβλώσει και να παραμορφώσει την εικόνα των ανθρώπων. Να παρουσιάζει τη Βαλ ως τέρας. Να κάνει το κοινό να την απεχθάνεται…

Θυμήθηκα πάλι τον Κόου και την σαρωτική κριτική του στην τηλεοπτική αθλιότητα, με το Survivor,  το σκουπιδο-ριάλιτι του Σκάι. Που καταφέρνει όχι μόνο να σημειώνει υψηλά νούμερα τηλεθέασης, αλλά και να γίνεται κεντρικό θέμα συζήτησης σε παρέες και social media. Ο Μπογδάνος και ο Πορτοσάλτε βρίσκουν το γνήσιο αντίστοιχό τους σε μια υποτιθέμενη ψυχαγωγία. Μια σύγχρονη ρωμαϊκή αρένα. Που αποκοιμίζει και «ανακουφίζει». Με πρόσχημα την διασκέδαση του κοινού. Χρησιμοποιώντας ανθρώπους. Για να τους πετάξει αργότερα σα στυμμένες λεμονόκουπες. Χαρίζοντας τους λίγες μέρες διασημότητας και σε κάποιους ένα χρηματικό αντίτιμο.

Ο Κόου δείχνει με τον πιο εύστοχο και διεισδυτικό τρόπο πως λειτουργεί αυτός ο μηχανισμός.

Με το θέμα «ριάλιτι» μέσα από τη μυθοπλασία είχε καταπιαστεί και ο Χρήστος Αστερίου στο «Ίσλα Μπόα». Εκεί μια ομάδα που επιλεγόταν να συμμετέχει σε ένα Survivor από κάποιες αστοχίες και προτεραιότητες της παραγωγής, αφηνόταν στην τύχη της σε ένα ερημονήσι, έχοντας να αντιμετωπίσει πραγματικά προβλήματα επιβίωσης σε ένα εχθρικό περιβάλλον. Εκεί ο συγγραφέας μας έδειχνε, τραβώντας το στα άκρα, τι στην πραγματικότητα συμβαίνει. Πως κάποιος επιλέγεται και γιατί μπορεί να επιλέγει να βρεθεί μονομάχος στην τηλεοπτική αρένα.

Δεν έχω τηλεόραση στο σπίτι και νιώθω ευτυχής που έχω γλιτώσει από τέτοια προγράμματα που λειτουργούν και εθιστικά για το κοινό.

Φοβάμαι πως τα υψηλά νούμερα τηλεθέασης φανερώνουν πολύ περισσότερα από την επιτυχία μιας συνταγής. Φανερώνουν πολλά για ένα κουρασμένο, παθητικό κοινό, έτοιμο να δεχτεί να το σύρουν σε ψευτοδιλήμματα.

Και βλέπει ίσως την πολιτική ως ένα μεγάλο ριάλιτι, όπου πρέπει κάθε φορά να ψηφίσει το νικητή. Να επιλέξει ποιος θα πρέπει να εξαφανιστεί. Κι αυτό του χαρίζει την ψευδαίσθηση μιας δύναμης που δεν έχει…

Για να επιβιώσουμε στ’ αλήθεια στη ζούγκλα της νέας εποχής θα πρέπει να αναδείξουμε τη δύναμη της αλληλεγγύης και όχι να βυθιστούμε στην ιδεολογία των αναλώσιμων και της επιβίωσης του ισχυρότερου που προάγουν κάθε είδους ριάλιτι με τον πιο ωμό τρόπο.