Παγκόσμια ημέρα νερού: Ένας Καθηγητής γράφει στους φοιτητές του

 

Ο Απόστολος Αλεξόπουλος,  Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Νερού (22 Μαρτίου), έστειλε μαι επιστολή στους φοιτητές του, που πιστεύω αξίζει να διαβάσουμε:

 

"Αγαπητοί φοιτητές και φοιτήτριες

Είμαι σίγουρος ότι όλοι έχουμε ακούσει ότι το νερό είναι ζωή, είναι πηγή ζωής, είναι η ίδια η ζωή.

Όλοι έχουμε ακούσει ότι το νερό θα είναι η αφορμή για τον επόμενο παγκόσμιο πόλεμο, ότι δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καλής ποιότητας και αρκετής ποσότητας νερού και ότι δεκάδες χιλιάδες παιδιά –ιδιαίτερα στο λεγόμενο τρίτο κόσμο- πεθαίνουν κάθε μέρα γιατί στερούνται μεταξύ των άλλων και το νερό.

Εάν όχι όλοι, πολλοί έχουμε ακούσει ή διαβάσει στη διακήρυξη του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ότι το δικαίωμα σε καθαρό και πόσιμο νερό είναι ένα από τα ανθρώπινα δικαιώματα απαραίτητο για την πλήρη απόλαυση της ζωής.

Επίσης, έχουμε ακούσει ότι το νερό είναι ένας ανανεούμενος φυσικός πόρος -σε ανεπάρκεια όμως- και ότι χρήζει ορθολογικής διαχείρισης και προστασίας.
Η βιομηχανοποίηση, η αστικοποίηση, η αύξηση του πληθυσμού, η γεωργία, οι ενεργειακές ανάγκες, η κλιματική αλλαγή και η υπερβολική άντληση υπόγειων υδάτων οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε κρίση νερού.

Η κατάσταση στον Πλανήτη σε σχέση με το νερό είναι απογοητευτική και σε πολλές περιοχές αγγίζει τα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης καθώς:

1,2 δισ. ανθρώπων δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό.

Η ρύπανση του υδατικού περιβάλλοντος, ευθύνεται για το 20-25% των θανάτων παγκοσμίως και

Περίπου 2 εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που σχετίζονται με το νερό.

Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, έχουν γίνει παγκόσμια πολλές κινήσεις. Αναφέρω μερικές από τις πιο σημαντικές:

Πρώτον

Στη Διεθνή Διάσκεψη του Δουβλίνου, το 1992,  υιοθετήθηκαν οι βασικές αρχές για το νερό,  μεταξύ των οποίων αναφέρεται ότι:

• Το νερό είναι πεπερασμένος και ευαίσθητος φυσικός πόρος, απαραίτητος για τη διατήρηση της ζωής, την ανάπτυξη και το περιβάλλον.
• Η διαχείριση του νερού πρέπει να βασίζεται στην αρχή της συμμετοχής της κοινωνίας.
• Το νερό έχει οικονομική αξία σε όλες τις ανταγωνιστικές μεταξύ τους χρήσεις και πρέπει να αναγνωριστεί ως οικονομικό αγαθό.

Δεύτερον

Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το έτος 2000 συμπεριέλαβε το θέμα της ύδρευσης και της αποχέτευσης στην ομώνυμη Διακήρυξη της Χιλιετίας. Σύμφωνα με αυτήν, τα 191 κράτη-μέλη του ΟΗΕ δεσμεύονται μέχρι το 2015 να συμβάλουν στην επίτευξη οκτώ στόχων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν η φτώχεια, η πείνα και οι ασθένειες που επηρεάζουν δισεκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη.

Ο 7ος στόχος αναφέρεται στην ανάγκη να ενταχθούν οι αρχές της αειφόρου ανάπτυξης στις εθνικές πολιτικές και τα προγράμματα όλων των κρατών, προκειμένου έως το 2015 να μειωθεί στο μισό το ποσοστό των ανθρώπων που δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό και υγειονομικές υπηρεσίες.

Τρίτον

Η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό αποτελεί κεντρικό τομέα δράσης του ΟΗΕ. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι ο ΟΗΕ  ανακήρυξε το 2013 ως Διεθνές έτος συνεργασίας για το νερό.

Στόχος του Διεθνούς Έτους συνεργασίας για το νερό ήταν να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση και η διεθνής συνεργασία για να αντιμετωπισθούν οι προκλήσεις της διαχείρισης των υδάτων υπό το πρίσμα της αντιμετώπισης της αύξησης της ζήτησης για νερό, της δίκαιης κατανομής του και της παροχής υπηρεσιών στον τομέα αυτό.

Προβλέπονταν δράσεις σε όλα τα επίπεδα συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, του πολιτισμού, του φύλου, των επιστημών, της ηθικής διάστασης, καθώς και της πρόληψης και επίλυσης των συγκρούσεων.

 Η τελευταία διάσταση, δηλ. η πρόληψη και η επίλυση των συγκρούσεων, είναι ιδιαιτέρως σημαντική, γιατί όπως προείπα, γεωπολιτικοί αναλυτές χρόνια προειδοποιούν ότι σύντομα μπορεί να έχουμε πολέμους για το νερό.

Το νερό έχει ήδη χρησιμοποιηθεί ως γεωστρατηγικό μέσο επιβολής και έχει οδηγήσει σε περιφερειακές διαμάχες όπως μεταξύ Συρίας και Τουρκίας, Παλαιστίνης και Ισραήλ, ενίοτε δε και σε ανθρωπιστικές κρίσεις όπως στο Νταρφούρ. Το πιο πρόσφατο επεισόδιο αντιπαράθεσης για θέματα νερού είναι αυτό μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας.

Στις 28 Ιουλίου 2010, με το ψήφισμα 64/292, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ επανήλθε με νέα διακήρυξη αναφερόμενη στην ύδρευση και την αποχέτευση ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, η οποία υποχρεώνει τις κυβερνήσεις να παρέχουν στους πολίτες τους οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε ασφαλές, καθαρό νερό και σε δίκτυο αποχέτευσης. Την κίνηση αυτή υποστήριξαν 122 κράτη, δεν την καταψήφισε κανένα, ενώ 41 κράτη απείχαν —μεταξύ των οποίων 17 ευρωπαϊκά, οι δε Ηνωμένες πολιτείες της Αμερικής, ήσαν απούσες. Έκτοτε, ο OΗΕ συνεχίζει να ζητά από όλες τις κυβερνήσεις να αξιοποιήσουν όλους τους πόρους τους για να επιτύχουν καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες ύδρευσης.

Η διακήρυξη αυτή ήταν αποτέλεσμα ενεργειών του τότε Προέδρου της Βολιβίας, Μοράλες, και ήρθε σαν επιστέγασμα των αγώνων του βολιβιανού λαού ενάντια στην ιδιωτικοποήση του νερού που είχε επιβληθεί απο το ΔΝΤ στην Βολιβία.

Το νερό λοιπόν είναι κοινωνικό αγαθό και η πρόσβαση σε αυτό αποτελεί κοινωνικό δικαίωμα.

Παρά ταύτα το νερό εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται ως ένα εμπορικό προϊόν, ως άλλη μια ευκαιρία για κερδοφορία και πλουτισμό μιας χούφτας μεγάλων εταιρειών, που με τη βοήθεια και την πίεση που ασκούν σε χρεωμένες και μη χρεωμένες χώρες, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, δρομολογούν και επιβάλλουν την ιδιωτικοποίηση του νερού και των υπηρεσιών αποχέτευσης του νερού.

Η ιδιωτικοποίηση του νερου προβάλλεται ως ανάπτυξη, ως εργαλείο εξόδου από την κρίση, ως ευκαιρία δημιουργίας θέσεων εργασίας, λες και δεν βλέπουμε στη χώρα μας πως έχει λειτουργήσει προς αυτήν την κατεύθυνση η ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ ή των ναυπηγείων του Σκαραμαγκά, λες και δεν γνωρίζουμε ποιες είναι οι συνέπειες από την ιδιωτικοποίηση του νερού σε άλλες χώρες στον κόσμο!

Λες και δεν βλέπουμε ότι οι ιδιωτικές εταιρείες αφού αποκόμισαν τεράστια κέρδη ξεζουμίζοντας και εξαθλιώνοντας λαούς σε όλο τον κόσμο, άρχισαν να επιστρέφουν τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης σε δημοτικές ή κρατικές επιχειρήσεις.

 Επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο να αναφέρω επιγραμματικά μερικές τις συνέπειες των ιδιωτικοποήσεων:

• Αύ­ξη­ση των τιμών,
• Υπο­βάθ­μι­ση της ποιό­τη­τας του προ­σφε­ρό­με­νου νερού,
• Δη­μιουρ­γία ακόμα με­γα­λύ­τε­ρων προ­βλη­μά­των στον τομέα πρό­σβα­σης των πο­λι­τών σε κα­θα­ρό νερό. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο στις χώρες που πλήττονται από την κρίση,
• Αθέ­τη­ση από τους ιδιώ­τες συμ­φω­νιών για συ­ντή­ρη­ση, επέ­κτα­ση ή κα­τα­σκευή δι­κτύ­ων δια­νο­μής νερού και απο­χέ­τευ­σης.
• Αδυναμία ή μεγάλη δυσκολία επανάκτησης του δημοσίου ελέγχου
• Απώλεια Θέσεων Εργασίας
• Οι πολυεθνικές εταιρείες είναι υπόλογες στους μετόχους τους και όχι στους πελάτες του. αρα νοιαζονται για την κερδοφορία και οχι για την εξυπηρετηση του δημοσίου συμφέροντος
• Τέλος επισημαίνω την Έλλειψη Δημοκρατίας στο νερό

Αγαπητοί φοιτητές και φοιτήτριες

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα, από τη Γαλλία, την Αγγλία, τη Βολιβία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Αργεντινή που καταδεικνύουν τα αποτελέσματα των ιδιωτικοποιήσεων του νερού.

 Σε πολλές περιπτώσεις η λαϊκή αγανάκτηση και ο ξεσηκωμός της κοινωνίας ήταν εκείνα που ώθησαν στην επανακρατικοποίηση του νερού.

Εδώ μου δίνεται η ευκαιρία να τονίσω τη σημασία και τη δύναμη των κινημάτων αλλά και την αποτελεσματικότητα αυτοδιοικητικών οργάνων όταν αυτά εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και το κοινωνικό σύνολο και όχι το κεφάλαιο και συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα.

Ευτυχώς που εδώ στην πατρίδα μας, προς το παρόν έχει μπει φραγμός στα σχέδια ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ, μετα την εκδίκαση προσφυγής μιας ομάδας  νομικών και ενεργών πολιτών, στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο απεφάνθηκε ότι είναι αντισυνταγματική η ιδωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ.

Αγαπητοί φοιτητές και φοιτήτριες

Θα ήθελα να σας επισημάνω για άλλη μια φορά ότι το νερό είναι ένα ακόμη δημόσιο κοινωνικό αγαθό. Η ελεύθερη πρόσβαση σε υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης είναι οικουμενικό αγαθό, ανθρώπινο δικαίωμα που θα πρέπει να προστατεύεται.

Το νερό αποτελεί το σημαντικότερο φυσικό και περιβαλλοντικό αγαθό που χρήζει προστασίας και καλής διαχείρισης στο σύνολο του κύκλου του στη φύση.

Το νερό αποτελεί έναν βασικό αναπτυξιακό πόρο που είναι αναγκαίος, είναι απαραίτητος για την παραγωγική διαδικασία. Δεν μπορεί να ξεπουληθεί. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να παραδοθεί στα χέρια επιχειρηματικών και εμπορικών συμφερόντων.

Υπερασπιζόμαστε και θα υπερασπιστούμε το δημόσιο, δημοκρατικό και συμμετοχικό χαρακτήρα της διαχείρισης των υδάτων, όπως προβλέπουν και τα ντοκουμέντα και οι διακηρύξεις του Διεθνούς Κινήματος για την προστασία του νερού.

Όπως σας προείπα, υπάρχει εκτεταμένη αντίδραση των πολιτών στην ιδιωτικοποίηση του νερού, σε όλον τον κόσμο. Τα τελευταία 20 χρόνια, εκστρατείες έχουν παγώσει ή αντιστρέψει ιδιωτικοποιήσεις σε πολλές πόλεις, μικρές και μεγάλες, σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Καλούμαστε ως κοινωνία να αγωνιστούμε για την διατήρηση των αποθεμάτων νερού, την διατήρηση της ποιότητάς του και τον περιορισμό της ρύπανσης, τη δημοκρατία στο νερό, τον δημόσιο έλεγχο στη διαχείριση του και φυσικά την καθολική πρόσβαση σε αυτό από όλο τον πληθυσμό, χωρίς προϋποθέσεις.

Ας ενώσουμε τη φωνή μας με τις φωνές όλων όσων αντιτίθενται στην ιδιωτικοποίηση των νερών,  και ας συναντηθούμε με τα κινήματα που εναντιώνονται στο ξεπούλημα του νερού.

Όλοι μαζί μπορούμε.

Η ιδιωτικοποίηση του νερού  δεν πρέπει και δεν μπορεί να αποτελέσει στοιχείο διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο άσκησης δημοσιονομικών και δει καταστροφικών πολιτικών."