Το σπίτι του Παλαμά: Εικόνες ντροπής!

Τη Κυριακή των Βαΐων -9 Απριλίου- στις 11.30 το πρωί, το Greek Cultural Institute  και το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης οργανώνουν έναν πασχαλινό περίπατο για όλη την οικογένεια. Πέρα από τις εκκλησίες της Πλάκας νιώθουμε την υποχρέωση να επισκεφθούμε ακόμη μια φορά το σπίτι του Κωστή Παλαμά (Για κρατήσεις θέσεων στο info@ekedisy.gr)

Το σπίτι όπου έζησε ο Κωστής Παλαμάς από το 1935 μέχρι τον θάνατό του στις 27 Φεβρουαρίου του 1943

Το σπίτι έχει κηρυχθεί διατηρητέο από την Εφορία Νεωτέρων Μνημείων, όπως αναφέρουν σχετικά ρεπορτάζ «κινδύνευσε το 2011 να βγει στο σφυρί λόγω χρεών της ιδιοκτήτριας η οποία την τελευταία στιγμή κατάφερε να προχωρήσει σε ρύθμιση με την τράπεζα και έτσι να ματαιωθεί. Ο πλειστηριασμός είχε προγραμματιστεί να διεξαχθεί στο Ειρηνοδικείο της Αθήνας, με τιμή εκκίνησης το ποσό των 1.066.000 ευρώ» («Πρώτο Θέμα» 22/10/15)

Την ίδια χρονιά, πομάδα ακροδεξιών προχώρησε σε κατάληψη του κτιρίου αλλά εκδιώχθηκε από την αστυνομία. Έκτοτε η κεντρική πόρτα έχει σφραγιστεί από την ιδιοκτήτρια.

Η Οικία Κωστή Παλαμά στην Πλάκα είναι ένα διώροφο κτίριο που οικοδομήθηκε μέσα στη δεκαετία 1920-1930. Έχει τα χαρακτηριστικά ενός νεοκλασικού αστικού σπιτιού του Μεσοπολέμου με τα ακροκέραμα του γείσου του και τις σιδεριές στα μπαλκόνια.

Το 1935, ο Κωστής Παλαμάς, σε μεγάλη πια ηλικία, αναγκάστηκε να μετακομίσει, μετά την έξωσή του από την προηγούμενη κατοικία του στην οδό Ασκληπιού αριθμός 3, κατεδαφισμένη σήμερα όπου είχε ζήσει περισσότερα από σαράντα χρόνια (1894 - 1935), στο πλακιώτικο σπίτι της οδού Περιάνδρου 5. Στο σπίτι αυτό σ' ένα από τα δύο διαμερίσματα του δευτέρου ορόφου κατοικούσε ο Παλαμάς, η σύζυγός του Μαρία Βάλβη και η κόρη τους Ναυσικά, μοιραζόμενος το σπίτι και με άλλους ενοίκους. Σε αυτή την οικία, ο Παλαμάς έγραψε πολλά από τα ποιήματα και λογοτεχνήματά του.

Στο σπίτι αυτό έζησε ο Παλαμάς τα τελευταία χρόνια της ζωής του κι άφησε την τελευταία του πνοή, εν μέσω γερμανικής Κατοχής, στις 27 Φεβρουαρίου 1943. Στην πάνδημη κηδεία του, πλήθος κόσμου συνέρρεε στο σπίτι της οδού Περιάνδρου και στους γύρω δρόμους για να συνοδέψει τον ποιητή στην τελευταία του κατοικία. Η νεκρώσιμη ακολουθία, χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Δαμασκηνού, τελέστηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1943 στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.

Μια μέρα με τον Κωστή Παλαμά στο σπίτι της οδού Περιάνδρου (Πλάκα) (Από τον «Μικρό Ρωμηό»)

του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.

Οι συζητήσεις για την τύχη της κατοικίας της οδού Περιάνδρου, στην Πλάκα, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς, μας δίνουν την ευκαιρία να περιγράψουμε μια μέρα της ζωής του. Να αποτίσουμε τον ελάχιστο φόρο τιμής στον άνθρωπο που με το έργο του δόξασε την Ελλάδα, έδωσε μαθήματα ιδεώδους αξιοπρέπειας και παρέμεινε μακριά από τις υλικές εξαρτήσεις. Δεν ξέφυγε από τη μοίρα των αγνών διανοουμένων που δεν κατέβηκαν σε χαμηλούς υλικούς συμβιβασμούς.

Μέχρι το τέλος της ζωής του κατοικούσε καταβάλλοντας ενοίκιο. Πληγώθηκε το 1935, όταν του έκαναν έξωση από το σπίτι της οδού Ασκληπιού, όπου είχε ζήσει περισσότερα από σαράντα χρόνια (1894-1935). Εκείνο το σπίτι κατεδαφίστηκε και στη θέση του ανεγέρθηκε νέο κτίσμα, το οποίο σήμερα φιλοξενεί το «ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ». Ο ποιητής πήρε την οικογένειά του και κούρνιασε στο σπίτι της οδού Περιάνδρου της Πλάκας. Εκεί έζησε και δημιούργησε τα τελευταία οκτώ χρόνια της ζωής του.

Το φθινόπωρο του 1937 επισκέφτηκε τον Κωστή Παλαμά, στο σπίτι της οδού Περιάνδρου στην Πλάκα, ο δημοσιογράφος Ε. Τζαμουράνης και κατέγραψε μια μέρα της ζωής του συνταξιούχου πλέον ποιητή. Εξάλλου πρόκειται πλέον για ιστορικό τεκμήριο. Ας την παρακολουθήσουμε…

Φθινοπωρινό πρωινό στην οδό Περιάνδρου

«Ζη εις το ήσυχο σπίτι της οδού Περιάνδρου μέσα εις μίαν θείαν γαλήνην που δεν την ταράζει τίποτε απ’ τη βοή της πόλεως. Η καθημερινή του ζωή περνά μεταξύ του μικρού γραφείου, παραφορτωμένου από βιβλία παληά και νέα, και της ταράτσας του σπιτιού, στολισμένης με δροσερές και περιποιημένες γλάστρες.

Ξυπνά ενωρίς το πρωί και αφού πάρη το πρωϊνό του βγαίνει στην ταράτσα όπου κάθεται δύο ώρες ανάμεσα στα λουλούδια, κυττάζοντας προς την Ακρόπολι που φαίνεται απέναντι και ακούοντας τον αντίλαλο της ζωής από τα γειτονικά σπίτια. Οι ζεστές ηλιακές ακτίνες δεν φαίνεται να τον πειράζουν. Σ’ αυτό το διάστημα ρωτά τους δικούς του για όλα τα γύρω μικροπράγματα.

Μετά τις δέκα κλείνεται στο γραφείο του, μ’ ένα μολύβι στο χέρι, με μια σκέψι στο νου, μ’ ένα στίχο. Διαβάζει λίγο και όταν κουρασθή σηκώνεται και στέκεται όρθιος μπροστά στο παράθυρο, ατενίζοντας το γαλάζιο του ουρανού. Πολλές φορές τον βρήκαν οι δικοί του σ’ αυτή τη στάσι, να ταξειδεύη νοερά στους μακρυνούς κόσμους του φωτός. Σπάνια δέχεται λίγους φίλους πριν το μεσημέρι».

Το απόγευμα

«Το απόγευμα κατεβαίνει συχνά και κάνει ένα μικρό περίπατο μέχρι το μικρό καφενείο που βρίσκεται απέναντι στην Πύλη του Αδριανού, μέχρι το σούρουπο. Ένα τελευταίο βράδυ γύρισε στο σπίτι κάπως αργότερα, μαγευμένος γιατί είδε το φεγγάρι να προβάλη ολόλαμπρο απ’ την κορυφή του Υμηττού, τόσο που και μετά το φαγητό, καθισμένος στην ταράτσα, αφηγείτο την εντύπωσί του σε μερικούς φίλους με πολλή συγκίνησι».

Επίλογος

Έτσι περνούσαν οι ώρες του ποιητή μέσα στο σπίτι, με πολλούς στοχασμούς, λίγη εργασία και τη συντροφιά καλών φίλων και θαυμαστών. Στους φίλους συγκαταλέγονταν και οι τρεις γιατροί που παρακολουθούσαν στοργικά την υγεία του και οι επισκέψεις τους ήταν δεκτές με χαρά και ανακούφιση. Αναψυχή και διασκέδαση δεν υπήρχε άλλη από τα… γειτονικά ραδιόφωνα. Δεν είχε πάει από πολλά χρόνια σε θέατρο ή σε κινηματογράφο και επιθεώρηση δεν είχε δει ποτέ! Η αγάπη του συγκεντρωνόταν στα λουλούδια, από τα οποία ξεχώριζε τα γιασεμιά. Και ο νους του παρέμενε ακμαίος και στραμμένος στην έκδοση του δεύτερου τόμου της «Ποιητικής» του, που ήταν ήδη στα χέρια του εκδότη… Έτσι περνούσε τις ημέρες του, το φθινόπωρο του 1937, ο εθνικός μας ποιητής, στο σπίτι της οδού Περιάνδρου.