Κιοσέμ: Μια ιστορία σαν παραμύθι

Στα άδυτα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Μαθαίνουμε επί τροχάδην στο σχολείο την ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μέσα από την περίφημη οπτική των «400 χρόνων σκλαβιάς», που προφανέστατα διαστρεβλώνει και εμποδίζει το να δούμε καθαρά την ιστορία.

Κι όμως η κληρονομιάς αυτής της περιόδου είναι βαριά και βαθιά. Είναι αδύνατον -πιστεύω- να κατανοήσει το σήμερα, αν δεν γνωρίσει αυτό το χθες που τυλίγεται όλο και περισσότερο στην άχλυ του μύθου. Κι ακόμη χειρότερα, τα διάφορα εξ Ανατολών σίριαλ βοηθούν στην ακόμη μεγαλύτερη διαστρέβλωση.

Η Ιώ Τσοκώνα, γνώστης της ιστορίας τόσο της σύγχρονης Τουρκίας, όσο και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σημαντικές μεταφράσεις στο ενεργητικό της, αλλά και συγγραφέας του εμβληματικού «Το Πέρα των Ελλήνων», μας ταξιδεύει αυτή τη φορά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία του 17^ου αιώνα για να γνωρίσουμε τη ζωή της Κιοσέμ Σουλτάνας -της ελληνικής καταγωγής- Αναστασίας που πρωταγωνίστησε σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο, φθάνοντας σε αξιώματα και δύναμη που καμιά άλλη γυναίκα δεν κατάφερε να φθάσει σε όλη αυτή τη μακραίωνη περίοδο της ιστορίας.

«Στα χρόνια της Κιοσέμ Σουλτάν -Μια Ελληνίδα Σουλτάνα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία του 17^ου αιώνα»  είναι ο τίτλος του βιβλίου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Αιώρα και αξιοποιώντας σημαντικές πηγές και βιβλιογραφία ζωντανεύει αυτή την περίοδο με πιστότητα και γλαφυρότητα, μακριά από στερεότυπα. Είναι μια συναρπαστική αφήγηση που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα, και μας βοηθά να κατανοήσουμε σε βάθος τόσο το πως λειτουργούσε αυτός ο απίστευτος μηχανισμός εξουσίας, όσο και το πως κατάφερε να αντέξει στο πέρασμα των αιώνων, μέχρι που να καταλήξει «Ο Μεγάλος Ασθενής».

Πρόκειται για μια κριτική βιογραφία και όχι για αγιογραφία. Δεν δικαιολογεί, ούτε αποκρύπτει αλλά αναζητά την ιστορική αλήθεια. Παρουσιάζονται συνοπτικά πολλά και σημαντικά στοιχεία και για τη διοικητική διάρθρωση, για το παιδομάζωμα και τους γενίτσαρους, για τον τρόπο που λειτουργούσε το χαρέμι. Οι ίντριγκες είναι ανατριχιαστικές και ο τρόπος κυριαρχίας ωμός. Κανείς δεν μπορούσε να κρατήσει την εξουσία χωρίς εγκλήματα. Κι από τον κανόνα δεν ξέφυγε βεβαίως και η Κιοσέμ.

Θρυλική η μορφή της, έγινε και σήριαλ της Τουρκικής τηλεόρασης, ξεπερνώντας σε κόστος ακόμη και τον πολυδάπανο «Σουλεϊμάν τον μεγαλοπρεπή».

 

Το βιβλίο της Ιώς Τσοκώνα, μας δείχνει ακόμη μια φορά πως θα μπορούσε κανείς να προσεγγίζει την ιστορία κάνοντάς την ενδιαφέρουσα ακόμη και για νεότερες ηλικίες. Τέτοιες προσεγγίσεις θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από ένα σχολείο που θα στόχευε στη γνώση και όχι στην παπαγαλία, στην ενσωμάτωση και στη λειτουργία εξεταστικού κέντρου.

Όμως η εξουσία φοβάται τόσο την ιστορία, όσο και τη μνήμη.

Εμείς;

Το κείμενό μου αυτό δημοσιεύτηκε το Σάββατο 9/9 στον "Δρόμο της Αριστεράς"