Ολο το πρόγραμμα του 50ου Συνεδρίου της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων που είναι αφιερωμένο στον Κώστα Βάρναλη και θα διεξαχθεί στο Ηράκλειο Κρήτης (7 – 9 Νοεμβρίου 2024) στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου, δημοσιεύουμε ακολούθως.
««Δεν είμ’ εγώ σπορά της Τύχης/ο πλαστουργός της νιας ζωής./Εγώ είμαι τέκνο της Ανάγκης/κι ώριμο τέκνο της Οργής».
«ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ (1884 – 1974), Ο Ποιητής, ο Δάσκαλος, ο Μαχητής»
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΠΈΜΠΤΗ 7/11/2024
16.00 – 16. 40 Προσέλευση – εγγραφές.
16.40 – 17.00 Χαιρετισμοί.
17.00 – 17.20 Μαρία K. Πεσκετζή, δ.φ., Πρόεδρος της ΠΕΦ: Εναρκτήρια ομιλία: Ο Βάρναλης και η εποχή μας.
17.20 – 17.40 Ερατοσθένης Καψωμένος, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: Το ενιαίο σύμπαν του ποιητή Κώστα Βάρναλη. Από το διονυσιακό κοσμοείδωλο στο κοινωνικό του ισοδύναμο.
Ο Κώστας Βάρναλης και η εποχή του
Α΄ Συνεδρία 17.40 - 19.00
Πρόεδρος: Άννα Λάζου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ
17.40 – 18.00 Γιώργος Μαργαρίτης, Καθηγητής Ιστορίας του ΑΠΘ: Το εθνικό, το ταξικό, το πνευματικό. Η εξερεύνηση μιας νέας πατρίδας.
18.00 – 18.20 Παναγιώτης Νούτσος, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Η σύγκρουση Βάρναλη – Μάρκου Αυγέρη στο πεδίο της λογοτεχνίας και όχι μόνο.
18.20 – 18.40 Βαγγέλης Λάσκαρης, Διδάκτωρ Ιστορίας, Ειδικός Γραμματέας της ΠΕΦ: «Τη λευτεριά δεν τη ζητάνε με τα παρακάλια, την παίρνουνε με τα ίδια τα χέρια μοναχοί!». Απαρχές της στροφής της ποίησης του Κώστα Βάρναλη στην ταξική πάλη και αναμέτρηση.
18.40 – 19.00 Συζήτηση
19 - 19. 20 Διάλειμμα
Β΄ Συνεδρία 19.20 – 20.40
Πρόεδρος: Μανώλης Στεργιούλης, δ.φ., μέλος του Δ.Σ. της ΠΕΦ
19.20 – 19.40 Ευγενία Καβαλλάρη, Φιλόλογος, Η απήχηση της ποίησης του Κώστα Βάρναλη στις σοσιαλιστικές χώρες. Οι μεταφράσεις των έργων του.
19.40 – 20.00 Αντώνης Καρτσάκης, Διδάκτωρ Φιλολογίας Παν/μίου Κρήτης, «Τάχα η θέλησή μας λίγη …».Η κριτική πρόσληψη του Βάρναλη από την αριστερή διανόηση κατά τη μεταπολεμική περίοδο.
20.00 – 20.20 Γιούλη Χρονοπούλου, δ.φ., «Δεν είναι δημοτική γλώσσα αυτή είναι «μισή γλώσσα»»: Η σχέση του Βάρναλη με το κίνημα του δημοτικισμού και τον Ψυχάρη.
20.20 – 20.40 Συζήτηση
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8/11/2024
Γ΄ Συνεδρία 9.00 – 10 .40
Πρόεδρος: Γιούλη Χρονοπούλου, δ.φ.,
9.00 – 9.20 Αλίκη Βρανά, υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κρήτης, Η συμβολή του Κώστα Βάρναλη στη διαμόρφωση των αισθητικών τάσεων στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα και στη διάδοση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στην Ελλάδα , την περίοδο του εμφυλίου πολέμου.
9.20 – 9.40 Γεώργιος Η. Ορφανός, Msc Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Νοέμβριος 1944, άρθρο Κ. Βάρναλη για πνευματικούς ανθρώπους και λαό, εφημερίδα «Ελεύθερη Κρήτη», Ηρακλείου Κρήτης.
9.40 – 10.00 Μαρία Σφακιανάκη – Σαββάκη, ΜΑ Ιστορίας ΑΠΘ, Φιλόλογος στο 26ο Πειραματικό ΓΕΛ Αθηνών – Ευαγγελία Ρηγοπούλου – Οικονόμου, ΜΑ Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου, Β Διευθύντρια Μέσης Εκπαίδευσης Κύπρου, Ο Κώστας Βάρναλης μέσα από τον τοπικό τύπο Κρήτης και Κύπρου.
10.00 – 10.20 Ζωή Χρυσάνθου, Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, Καθηγήτρια Μέσης Εκπαίδευσης στην Κύπρο, Μέλος του Συνδέσμου Ελλήνων Κυπρίων Φιλολόγων, « Στα μύχια της ψυχής – Λογοτεχνικές εγγραφές της ψυχικής νόσου στο έργο Άνθρωποι ζωντανοί – αληθινοί του Κώστα Βάρναλη.
10.20 – 10.40 Συζήτηση
10.40 – 11.00 Διάλειμμα
Ο λογοτέχνης Κώστας Βάρναλης
Δ΄ Συνεδρία 11.00 – 13.00
Πρόεδρος: Μαρία K. Πεσκετζή, δ.φ., Πρόεδρος της ΠΕΦ
11.00 – 11.20 Σ. Ν. Φιλιππίδης, Ομότιμος Καθηγητής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Η ενότητα της ποιητικής τέχνης του Βάρναλη.
11.20 – 11.40 Κυριακή Πετράκου, Ομότιμη καθηγήτρια Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, O Κώστας Βάρναλης και το θέατρο.
11.40. 12.00 Αντώνης Σανουδάκης-Σανούδος, Καθηγητής Ιστορίας της ΠΑΕΑΚ, Φιλόλογος-Θεολόγος, συγγραφέας, Το θρησκευτικό στοιχείο στην ποίηση του Κώστα Βάρναλη.
12.00 – 12.20 Άννα Λάζου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ, Ο Άτταλος ο Γ΄ ως ντοκουμέντο της πρώτης κοινοκτημονικής επανάστασης της Μεσογείου (133. – 128 π.Χ.).
12.20 – 12.40 Ιωαννίδου Ελισάβετ, δ.φ., Κ. Βάρναλη Άτταλος ο Τρίτος μικρά Βαρναλικά.
12.40 – 13.00 Συζήτηση
Ε΄ Συνεδρία 17.00 – 18.40
Α΄ Αίθουσα
Πρόεδρος: Γεώργιος Σαραντόπουλος,
Δρ Φιλοσοφίας, μέλος του ΔΣ της ΠΕΦ
17.00 – 17.20 Αργυροπούλου Χριστίνα, Επίτιμη Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Περιήγηση σε επιλεγμένα ποιητικά έργα του Κώστα Βάρναλη, με ανάδειξη κομβικών θεμάτων που τα διατρέχουν, καθώς και με διερεύνηση της τέχνης της γραφής του.
17.20 – 17.40 Ελένη Λιαρετίδου- Φιλόλογος-Πρόεδρος Συνδέσμου Φιλολόγων Ν. Κιλκίς «Π. Μουλλάς», Η θεατρικότητα στο «Φως που καίει» ή μια πρόταση (ίσως;) θεατρικής απόδοσης.
17.40 – 18.00 Γεωργία Η. Χαριτίδου, δ.φ., Οι «Ζωντανοί άνθρωποι» του Κώστα Βάρναλη.
18.00– 18.20 Ευφροσύνη – Εριέττα Δεληγιάννη, Πόσο «μοιραίος» ήταν τελικά ο βίος του ποιητή των ¨Μοιραίων»;
18.20 – 18.40 Συζήτηση
18.40 – 19.00 Διάλειμμα
Αίθουσα Β΄
Πρόεδρος: Λενακάκης Ανδρέας, φιλόλογος, δρ Λαογραφίας
17.00 – 17.20 Βασιλική Βαλιάνη, φιλόλογος, Από τους «Μοιραίους» στο «Φως που καίει». Η στροφή του Βάρναλη στην επαναστατική ποίηση.
17.20 – 17.40 Νίκος Δάρδαλης, φιλόλογος, Από τον παρνασσιστή Βάρναλη στο ώριμο «Φως που καίει».
17.40 – 18.00 Στυλιανή Μπάρτζου, φιλόλογος, «Οι πόνοι της Παναγιάς» του Κώστα Βάρναλη: διακαλλιτεχνικές προβολές και η ένταξη του ποιήματος στην ελληνική θρηνητική παράδοση.
18.00 – 18.20 Αρετή Σπαχή, φιλόλογος, Ύφος και περιεχόμενο στην ποίηση του Βάρναλη «Ο λόγος είναι τριαδικός σαν τη Θεότη/ Ομορφιά κι Αρετή κι Αλήθεια’ Ολότη…»
18.20 – 18.40 Συζήτηση
18.40 – 19.00 Διάλειμμα
Στ΄ Συνεδρία 19.00 – 21.00
Αίθουσα Α΄
Πρόεδρος: Μουτζούρης Κώστας, φιλόλογος, πρώην Σχολικός Σύμβουλος, πρόεδρος Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας
19.00 – 19.20 Καλλιόπη Σβάρνα, Μεταπτυχιακό στην Κοινωνιολογία, Καθηγήτρια Β/θμιας Εκπ/σης στο Ηράκλειο Κρήτης, μέλος Δ.Σ. της Ε.Φ.Ν.Η., Η κοινωνικοπολιτική λειτουργία της Τέχνης: από τον Αριστοφάνη στον Βάρναλη.
19.20 – 19.40 Δήμητρα Μπεχλικούδη, δ.φ., επίτιμη σχολική σύμβουλος, Κώστας Βάρναλης – Ανδρέας Λασκαράτος: Δύο εκδοχές της πολιτικής σάτιρας.
19.40.- 20.00 Δρ Ειρήνη Χατζοπούλου, καθηγήτρια φιλόλογος, Μια θεματική και ειδολογική προσέγγιση στο «Ημερολόγιο της Πηνελόπης» του Κ. Βάρναλη.
20.00 – 20.20 Μπάμπης Παπαδόπουλος, μέλος Εποπτικού Συμβουλίου ΠΕΦ, Βάρναλης – Ρίτσος: συναντήσεις, συγκλίσεις και αποκλίσεις.
20.20 – 20.40 Γεώργιος Σαραντόπουλος, Δρ Φιλοσοφίας , μέλος του ΔΣ της ΠΕΦ Εξουσία, Δικαιοσύνη και Αρετή στην «Αληθινή απολογία του Σωκράτη» του Κώστα Βάρναλη. Χαρτογραφώντας το φιλοσοφικό περιεχόμενο ενός θεατρικού διαλόγου.
20.40-21.00 Συζήτηση
Αίθουσα Β΄
Πρόεδρος: Βασσάλος Βαγγέλης, φιλόλογος ( 4οΛύκειο Ρεθύμνου)
19.00 - 19.20 Φωτεινή Παναγιωτάκη, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια του ΠΜΣ «Κοραής» στο τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ: Βάρναλης-Φλωμπέρ-Μπαχτίν: όψεις του γκροτέσκου στην «Ιστορία του Αγίου Παχωμίου».
19.20 – 19.40 Βάσω Τσιρέβελου, Δρ Νεοελληνικής και Συγκριτικής Φιλολογίας, Ο Ποιητής Κ. Βάρναλης και η θέση του στο νεοελληνικό λογοτεχνικό κανόνα.
19.40 -20.00 Ευαγγελία Σκαρσουλή, Δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, «Αν ξυπνήσεις μονομιάς θαρθει ανάποδα ο ντουνιάς». Ο μελοποιημένος Βάρναλης – Ζητήματα πρόσληψης.
20.00 – 20.20 Σέβη Δριμαροπούλου, φιλόλογος, Η «Πηνελόπη» του Κ. Βάρναλη: η απομυθοποίηση και η μετουσίωση του «παραμυθιού» σε ιστορία.
20.20 – 20.40 Αθανασία Ψαρουλάκη, φιλόλογος, Κώστας Βάρναλης: «Η Αληθινή Απολογία του Σωκράτη». Μια διακειμενική προσέγγιση.
20.40 – 21.00 Συζήτηση
ΣΑΒΒΑΤΟ 9/11/2024
Ο Κ. Βάρναλης ως κριτικός και δημοσιογράφος
Ζ΄ Συνεδρία 9.00 – 11.20
Πρόεδρος: Φραγκιαδάκη Μαρία, φιλόλογος, πρώην πρόεδρος της ΕΦΝΗ
9.00 -9.20 Παναγιώτης Ν. Ξηντάρας, Δρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, επίτιμος σχολικός σύμβουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Ο χρονογράφος Βάρναλης και η δημοσιογραφία.
9.20 – 9.40 Ιουλιανή Ι. Βρούτση, Δρ Φιλολογίας ΕΚΠΑ, Διευθύντρια του 9ου Γυμνασίου Πειραιά, Το μάχιμο χρονογράφημα του Κώστα Βάρναλη «ισούται με τη συνείδηση συν τον αγώνα, πλην την υποκρισία».
9.40 -10.00 Χαρινέλα Τουρνά, δ.φ., Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φιλολόγων Β΄ Αθήνας, Η πρόσληψη του Δ. Σολωμού από τον Κ. Βάρναλη.
10.00 – 10.20 Άννεκε Ιωαννάτου, Doctoraal Κλασικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας και Συγκριτικής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, Ο Σολωμός εντός τόπου και χρόνου μέσα από την κριτική ματιά του Κώστα Βάρναλη.
10.20 – 10.40 Αργυρώ Λουλαδάκη, Δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, Ο Κώστας Βάρναλης ως κριτικός του Δ. Σολωμού: Μια κριτική ματιά στη ζωή και το έργο του εθνικού μας ποιητή υπό το πρίσμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
10.40 - 11.00 Μανώλης Στεργιούλης, δ. φ., Η πρόσληψη του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη από τον Κώστα Βάρναλη.
11.00 – 11.20 Συζήτηση
11.20 – 11.40 Διάλειμμα
Η΄ Συνεδρία 11.40 – 14.00
Πρόεδρος: Κατσακός Ζαχαρίας, Φιλόλογος, D.E.A ΕλληνικώνΣπουδών Πανεπιστημίου Σορβόνης
11.40 – 12.00 Βάσω Πετροπούλου, ΜΑ Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, φιλόλογος, Ο Κ. Βάρναλης ως κριτικός της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, μέσα από τα κριτικά- αισθητικά του κείμενα.
12.00 – 12.20 Μάνος Στεφανάκης, φιλόλογος, Ποιητικές ανταποκρίσεις του Βάρναλη σε κείμενα ομότεχνων. Καταγραφή και σχολιασμός.
Ο Κ. Βάρναλης ως κλασικός φιλόλογος και μεταφραστής
12.20 – 12.40 Αρετή Φωτοπούλου, Μ.Α. στη Δημιουργική Γραφή, Διευθύντρια 1ου ΓΕΛ Αργυρούπολης, Νεκταρία Χάρη, Φιλόλογος στη β/θμια εκπαίδευση, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Ε.Α.Π. στη Δημιουργική Γραφή, Ανάμεσα στην Αθήνα και τη Ρώμη: Ο Κώστας Βάρναλης ως ποιητής, φιλόλογος, μεταφραστής.
12.40 – 13.00 Σοφία Μεσίγκου – Κρικώνη, Φιλόλογος και Πολιτική Επιστήμονας, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΔΠΜΣ «Ιστορική έρευνα, Διδακτική και Νέες Τεχνολογίες», Η διακειμενικότητα στο έργο του Κ. Βάρναλη: η «συνομιλία» έργων του Κ. Βάρναλη με τα Ομηρικά Έπη.
13.00 – 13.20 Πολυζώης Κοτσανάδας- Δημόπουλος, HDR, Επιστημονικός Συνεργάτης του Εργαστηρίου Φιλοσοφίας και Τέχνης, Τμήματος Φιλοσοφίας, ΕΚΠΑ, Ο Κ. Βάρναλης: οι μεταφράσεις του από τη γαλλική γλώσσα.
13.20 – 13.40 Βασίλης Βουβονίκος, φιλόλογος, Το εργαστήριο του μεταφραστή Κώστα Βάρναλη: Η περίπτωση των «Aπομνημονευμάτων» του Ξενοφώντα.
13.40 - 14.00 Συζήτηση
Θ΄ Συνεδρία 16.30 –18.45
Πρόεδρος: Αστυρακάκη Εύα, ΕΔΙΠ Τμ. Φιλολογίας Πανεπιστημίου
16.30 – 16.50 Σοφία Κουτέρη, υποψήφια διδάκτωρ κλασικής φιλολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Ο Βάρναλης ως μεταφραστής του Αριστοφάνη: Μεταφραστικές αρχές και στρατηγικές.
16.50 –17.10 Εμμανουήλ Ανδρουλιδάκης, δρ Κλασικής Φιλολογίας ΕΚΠΑ, Η «Ειρήνη» του Αριστοφάνη στο έργο του Κ. Βάρναλη. Μεταφραστικές επισημάνσεις.
Ο Δάσκαλος Κώστας Βάρναλης
17.10. – 17.30 Μαργαρίτα Π. Νικολαΐδου, Μ.Α., Φιλόλογος β/θμιας εκπαίδευσης, Ο Βάρναλης Δάσκαλος με την ζωή και το έργο του.
17.30 – 17.50 Εύα Αστυρακάκη, ΕΔΙΠ Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, Οι απόψεις του Κ. Βάρναλη για την εκπαίδευση ενηλίκων.
17.50 – 18.10 Ευαγγελία Σπυροπούλου, Δρ Ιστορίας Ιονίου Πανεπιστημίου, Σκέψεις για τις ανθρωπιστικές σπουδές στο κριτικό και δημοσιογραφικό έργο του Κώστα Βάρναλη.
18.10– 18.30 Σοφία Αντωνοπούλου, Μεταπτυχιακό Διεπιστημονικού Προγράμματος «Δημιουργική Γραφή» ΕΑΠ &Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονία, Ο Βάρναλης παιδαγωγεί.
18.30 – 18.45 Συζήτηση
18.45 - 19.00 Διάλειμμα
Ο Κ. Βάρναλης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Ι΄ Συνεδρία 19.00 – 21.15
Πρόεδρος: Χαραλαμπάκη Μαρία,φιλόλογος, πρόεδρος ΕΦΝΗ
19.00 – 19.20 Αναστάσιος Στέφος, δ.φ. Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος, Αντιπρόεδρος της ΠΕΦ, Ο Κώστας Βάρναλης στη Μέση Εκπαίδευση.
19.20 – 19.40 Γεώργιος Καρακώνης, φιλόλογος, Msc, μέλος εποπτικού συμβουλίου της ΠΕΦ, Τέσσερα και ένα σχολικά ποιήματα του Βάρναλη: ερμηνευτική προσέγγιση.
19.40 - 20.00Δρ Μαργαρίτα Καλογρίδου, επίτιμος σχολική σύμβουλος και τέως Εθνική Επιθεωρήτρια Δευτεροβάθμιου Κύκλου στα Ευρωπαϊκά Σχολεία, Ο Κώστας Βάρναλης και το έργο του. Αφόρμηση για διαπολιτισμικές συναντήσεις στις πολυπολιτισμικές τάξεις της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
20.00 – 20.20 Ιωάννης Δημαρχόπουλος, φιλόλογος – ιστορικός, Ο Κώστας Βάρναλης στα σχολικά εγχειρίδια της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο – Λύκειο) μετά τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα.
20.20 – 20.40 Δρ Ελένη Ψαραδάκη, φιλόλογος: Οι «Μοιραίοι» του Βάρναλη μέσα από τα μάτια των μαθητών/τριών.
20.40 – 21.00 Συζήτηση.
21.00 – 21.15 Σύνοψη εργασιών του συνεδρίου.
