Σορωνή Ρόδου - Θεατρικό έργο: ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΙΤΑΛΟΚΡΑΤΙΑΣ/ Η συνέχεια ενός περιπάτου μυστηρίου!

 Έχω ξαναγράψει για τη Σορωνή και το Δημοτικό τη Σχολείο. Εκεί που βρέθηκα τον Μάιο για τα εγκαίνια μιας πρότυπης σχολικής βιβλιοθήκης που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών του σχολείου και στήριξη από κατοίκους και φορείς της περιοχής.

Το μικρό αυτό σχολείο συνεχίζει τα θαύματα! Ανάμεσα στις πλούσιες δράσεις, συχνά με επίκεντρο την ιστορία του τόπου, είχα τη χαρά -πριν από λίγες ημέρες- να συμμετέχω σε έναν εξαιρετικό περίπατο μυστηρίου.

Βρέθηκα στη Ρόδο για τα εγκαίνια του Εβραϊκού Μουσείου της πόλης και με αυτή την ευκαιρία οι φίλοι πλέον εκπαιδευτικοί της Σορωνής είχαν την ιδέα να πραγματοποιήσουμε μαζί έναν από αυτούς τους περίπατους που υλοποιώ σε όλη την Ελλάδα.

Όμως η δασκάλα της ΣΤ Δημοτικού Μαρία Χατζηνικόλα το πήγε ένα βήμα παραπέρα:

Τις προηγούμενες μέρες δούλεψαν με τα παιδιά την ιστορία της Σορωνής και διάλεξαν τοπόσημα του χωριού όπως της εκκλησία του Αγίου Λουκά, τους τάφος ηρώων του χωριού τα σπίτια τους, την πλατεία, το λιοτρίβι, το παλιό σχολείο, το πολιτιστικό κέντρο, το λαογραφικό μουσείο.

Όταν βρέθηκα στο χωριό κρύψαμε σημειώματα και αντικείμενα στα μνημεία, τα κτίρια και τα τοπόσημα κι άρχισε ένα κυνήγι θησαυρού.

Όμως, για μεγάλη μου έκπληξη σε κάθε ένα σημείο κάποιο από τα παιδιά μου μιλούσε για την ιστορία του. Έγινα λοιπόν ο αυτόπτης μάρτυρας ενός πραγματικά βιωματικού μαθήματος ιστορίας.

Και πως να ξεχάσεις μετά πρόσωπα όπως ο ήρωας γιατρός Ηλίας Χατζητσαμπίκος, που μετά από κατάδοση Έλληνα προδότη βασανίστηκε φριχτά, φυλακίστηκε σε διάφορες φυλακές της φασιστικής Ιταλίας. Το αποτέλεσμα ήταν να αντιμετωπίσει ψυχιατρικά προβλήματα που τον βασάνισαν ως το τέλος της ζωής του. 

Φυσικά αυτά δεν ήταν τα μόνα που έμαθα. Πληροφορηθήκαμε για τις εκδοχές προέλευσης του ονόματος του χωριού, μάθαμε για παραδόσεις, για την εποχή που κτίσθηκαν διάφορα κτίρια, για το παλιό σχολείο που κτίσθηκε με συνεισφορά και προσωπική εργασία των κατοίκων.

Ένα μικρό απόσπασμα από εργασία μαθητή:

«…Ιδιαίτερα γλαφυρά περιγράφει ο δάσκαλος Φώτης Κυπριώτης στο βιβλίο του το πώς ξεκίνησε η κατασκευή του σχολείου αναφέροντας τα εξής: «Μιαν ανοιξιάτικη κυριακάτικη εξόρμηση του 1923, μετά την απόλυση της εκκλησίας.

Ρασοφόροι και κοσμικοί, άνδρες και γυναίκες, νέοι, μεσόκοποι και γέροι, νεροκουβαλητές-λασπάδες-φτυαράδες-μπαζωτές-πελεκητές, κτίστες και καραβάνια από γαϊδαρομούλαρα και άλογα, ατέλειωτη αλυσίδα από το γιαπί μέχρι τη θάλασσα για το αμμοχάλικο και την αμμοληψία, όλα σ' ένα πολυσύνθετο, άρτια οργανωμένο κι αποδοτικό εργοτάξιο. Εμείς μικροί τότε 9-10 χρονών οι οδηγοί επί των μεταφορών… Χαρά μας η συμμετοχή στο χτίσιμο του νέου σχολειού που θα μας έπαιρνε από το ΝΑΡΘΗΚΑ της εκκλησίας…»

Γιατί μέχρι το χτίσιμο του σχολείου το μάθημα γινόταν στον νάρθηκα της εκκλησίας…

Μετά τον περίαπτο, μαζί με τα παιδιά, στη Βιβλιοθήκη του σχολείου δημιουργήσαμε μια ιστορία μυστηρίου που διαδραματίζεται στα χρόνια της Ιταλοκρατίας,  με βασικό ήρωα έναν δάσκαλο που μάθαινε κρυφά ελληνικά στα παιδιά, μετά την απαγόρευση της ιταλικής διοίκησης.

Η συνέχεια της δράσης ήταν μια πολύ μεγάλη και ευχάριστη έκπληξη.

Δημιουργήθηκε θεατρικό έργο!

Το παραθέτω καθώς θεωρώ πως συνολικά αυτή δράση που οργάνωσε η κυρία Χατζηνικόλα είναι κάτι παραπάνω από υποδειγματική!

ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΙΤΑΛΟΚΡΑΤΙΑΣ

Σορωνή Ρόδου, Ιταλοκρατία (1912-1947)

ΠΡΟΣΩΠΑ:

ΜΙΡΑΝΤΑ:
ΗΛΙΑΣ:
ΜΗΤΕΡΑ:
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:
ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΟ:

ΝΤΑΝΙΕΛΕ:
ΕΛΕΝΗ:
ΜΑΡΙΑ:
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:
ΑΡΤΕΜΗΣ:

 

Η Μιράντα ξεκίνησε ένα πρωινό με το ελληνικό αναγνωστικό για το σπίτι του δασκάλου. Μόλις φτάνει χτυπάει την πόρτα του.

ΔΑΣΚΑΛΟΣ:	Ποιος είναι;
ΜΙΡΑΝΤΑ:	Η Μιράντα είμαι, κύριε!
	(Ο δάσκαλος ανοίγει γρήγορα την πόρτα)
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:	Τι κρατάς εκεί;
ΜΙΡΑΝΤΑ:	Το βιβλίο μου κύριε!
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:	Τι είπαμε Μιράντα; Δεν μπορείς να κυκλοφορείς με το ελληνικό αναγνωστικό στα χέρια! Κρύψ’ το γρήγορα, γιατί σε παρακολουθεί ο Ιταλός στρατιώτης Ντανιέλε! Παρακολουθούσε και τον  Γιωργάκη πριν φύγει για την Αίγυπτο!
	(Η Μιράντα φεύγει γρήγορα κρύβοντας το ελληνικό αναγνωστικό κάτω από την μπλούζα της και ο Ντανιέλε τρέχει γρήγορα στον Ιταλό διοικητή του χωριού)
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:	Τι έγινε Ντανιέλε; Γιατί ήρθες τρέχοντας;
ΝΤΑΝΙΕΛΕ:	Η Μιράντα κύριε, η αδελφή του Κλεόβουλου που δουλεύει στα λεωφορεία ως εισπράκτορας, πήγε στο σπίτι του δασκάλου κρατώντας ένα ελληνικό αναγνωστικό. Ο δάσκαλος της άνοιξε την πόρτα, αλλά η Μιράντα έφυγε αμέσως γρήγορα και βιαστικά σαν να έκρυβε κάτι!
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:	Αααα ώστε έτσι! Ντανιέλε σε διατάσσω να μου φέρεις γρήγορα εδώ τον δάσκαλο!
	(Ο Ντανιέλε τρέχει αμέσως και οδηγεί τον δάσκαλο στο γραφείο του Ιταλού διοικητή)
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:	Χμ! Για να δούμε κύριε…. Συνεχίζεις να ασκείς το επάγγελμα του δασκάλου μαθαίνοντας την ελληνική γλώσσα σε παιδιά στο σπίτι σου;
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:	Τι λέτε κ. διοικητή; Είμαι ένας δάσκαλος χωρίς σχολείο και μαθητές πλέον! Αφού απαγορεύεται η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και το σχολείο μας το κάνατε δικό σας διοικητήριο.
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:	Ντανιέλε βάλε αυτές τις χειροπέδες στο δάσκαλο και οδήγησέ τον στη φυλακή μέχρι να εξακριβώσουμε τι ακριβώς γίνεται!
	(Ο Ντανιέλε περνάει τις χειροπέδες στον δάσκαλο και τον οδηγεί στη φυλακή)
ΔΑΣΚΑΛΟΣ:	Σας παρακαλώ δεν έκανα τίποτε!
	(Η Μιράντα πηγαίνει ξανά στο σπίτι του δασκάλου. Δεν της ανοίγει. Καταλαβαίνει ότι κάτι συμβαίνει. Πηγαίνει αμέσως στο σπίτι της!
ΜΙΡΑΝΤΑ:	Μαμά, ο δάσκαλος δεν είναι στο σπίτι του.
ΜΗΤΕΡΑ:	Μιράντα μου, κοριτσάκι μου! Ο Ιταλός στρατιώτης τον οδήγησε πριν λίγη ώρα στη φυλακή φορώντας του χειροπέδες!
ΜΙΡΑΝΤΑ:	Εγώ φταίω μαμά! Πήγα στο σπίτι του με το ελληνικό αναγνωστικό, χωρίς να το κρύψω και με είδε ο Ιταλός στρατιώτης! Τι θα κάνω τώρα;
	(Η μητέρα σκέφτεται)
ΜΗΤΕΡΑ:	Να πας στον Ηλία!
ΜΙΡΑΝΤΑ:	Ποιον Ηλία μαμά; Αυτόν που μένει στο κίτρινο σπίτι στο τέλος της ανηφόρας μετά την πλατεία του «Κόκκινου»; Το σαμποτέρ;
ΜΗΤΕΡΑ:	Ναι παιδί μου! Γνωρίζει και την ιταλική γλώσσα, αφού έκανε σπουδές στην Ιταλία! Πήγαινε προσεκτικά να του πεις τι έγινε!
	(Η Μιράντα βλέποντας δεξιά κι αριστερά τρέχει προς το σπίτι του Ηλία. Χτυπάει την πόρτα κι ο Ηλίας ανοίγει επιφυλακτικά)
ΜΙΡΑΝΤΑ:	Δε θα πιστέψεις τι έγινε! Οι Ιταλοί συνέλαβαν τον δάσκαλό μας. Είσαι ο μοναδικός Ηλία που μπορείς να βοηθήσεις. Γνωρίζεις και την ιταλική γλώσσα, οπότε…. Κάνε κάτι σε παρακαλώ!
ΗΛΙΑΣ:	Μιράντα πέρασε μέσα! Κάτι θα σκεφτούμε!
ΗΛΙΑΣ:	Μιράντα, υπάρχει ένας Ιταλός καραμπινιέρι, ο Φραντζέσκο, ο οποίος παρουσιάζεται σήμερα. Είναι στο καφενείο, στο παλιό λιοτρίβι. Θα στείλουμε την Ελένη να τον μεθύσει…. Ναι, ναι αυτό θα κάνουμε…. Και μετά….
	(Ο Ηλίας ψιθυρίζει στο αυτί της Μιράντας τη συνέχεια του σχεδίου)
ΗΛΙΑΣ:	Μην ξεχάσεις να πεις στη μαμά σου που βοηθά τον παπά να ανοίξει την εκκλησία!
	(Αμέσως μπαίνει το σχέδιο σε εφαρμογή. Η Μιράντα ενημερώνει την Ελένη και τη μητέρα της, η οποία τρέχει αμέσως στην εκκλησία)
ΜΙΡΑΝΤΑ:	Ελένη πρέπει να μας βοηθήσεις! Οι Ιταλοί συνέλαβαν τον δάσκαλο και ο Ηλίας σκέφτηκε ένα σχέδιο για να τον ελευθερώσουμε!
ΕΛΕΝΗ:	Τι πρέπει να κάνω εγώ Μιράντα; Ξέρεις πόσο πολύ αγαπώ τον δάσκαλο. Τον θυμάμαι τότε που μας μάθαινε την ελληνική γλώσσα πρώτα στον νάρθηκα της εκκλησίας και μετά στο καινούριο μας σχολείο, που τώρα στρογγυλοκάθισαν οι Ιταλοί!
ΜΙΡΑΝΤΑ:	Πρέπει να συναντήσεις τον Φραντζέσκο, έναν καινούριο Ιταλό καραμπινιέρι. Είναι στο καφενείο, στο παλιό λιοτρίβι. Κάθεται στο τραπεζάκι δίπλα στο βραβείο γευσιγνωσίας που πήρε πέρυσι. Θα καθίσεις δίπλα του και θα πιείτε μαζί ένα κρασάκι. Δε θα σου αρνηθεί, ξέρεις εσύ! Το ένα κρασάκι θα φέρει το άλλο…. Πρέπει να τον μεθύσεις…. Μετά θα φύγεις για το σπίτι σου! Τα υπόλοιπα είναι δουλειά του Ηλία….
ΕΛΕΝΗ:	Θα του δείξω εγώ του Ιταλού…..
	(Η Ελένη συναντά τον Φραντζέσκο κάθεται μαζί του στο παλιό λιοτρίβι, όπου το ένα κρασί φέρνει το άλλο και ο Ιταλός αρχίζει να ζαλίζεται….)
ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΟ:	Ελένη μου θα έκανα τα πάντα για σένα!
ΕΛΕΝΗ:	Δυστυχώς Φραντζέσκο μου πρέπει να φύγω… Με περιμένουν οι δικοί μου κι εσύ πρέπει να παρουσιαστείς στον διοικητή! Τα λέμε άλλη μέρα….
	(Η Ελένη φεύγει κι ο Φραντζέσκο παραπατώντας σέρνεται στα στενά σοκκάκια της Σορωνής)
	(Ο Ηλίας τον παρακολουθεί, τον χτυπάει από πίσω. Ο Φραντζέσκο λιποθυμάει και ο Ηλίας του βγάζει τη στολή και τη φορά ο ίδιος. Κρύβει τον Φραντζέσκο και παρουσιάζεται στον Ιταλό διοικητή)
ΗΛΙΑΣ:	Buongiorno, signor Amministratore. (Γειά σας κύριε διοικητά)
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:	Chi sei? (Ποιος είσαι εσύ;)
ΗΛΙΑΣ:	Sono il nuovo soldato. Mi chiamo Francesco. (Είμαι ο καινούριος στρατιώτης. Με λένε Φραντζέσκο). Με έστειλαν από τα κεντρικά για τον κρατούμενο δάσκαλο. Έχω διαταγή να τον οδηγήσω στη Ρόδο στις κεντρικές φυλακές!
	(Ο διοικητής με τη βοήθεια του Ντανιέλε παραδίδει τον δάσκαλο στον Ηλία)
ΗΛΙΑΣ:	Δάσκαλε μην πεις τίποτα! Προχώρα προς την εκκλησία! Με προσοχή, μην μας καταλάβουν!
	(Μόλις φτάνουν στην εκκλησία η μαμά της Μιράντας ανοίγει με το κλειδί και κρύβει τον δάσκαλο στον νάρθηκα της εκκλησίας)
	(Εν τω μεταξύ ο Ιταλός Φραντζέσκο μόλις κατάλαβε τι έγινε παρουσιάζεται στον Ιταλό διοικητή)
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:	Chi sei? (Ποιος είσαι εσύ;)
ΦΡΑΝΤΖΕΣΚΟ:	Mio comandante! Tutto è andato secondo i piani! (Διοικητά μου! Όλα έγιναν βάσει σχεδίου!)
	(Και εξηγεί στον Ιταλό διοικητή ποιος είναι, τον ρόλο της Ελένης και του Ηλία)
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:	Ντανιέλε να συλλάβεις αμέσως την Ελένη!
	(Η Ελένη συλλαμβάνεται και βασανίζεται, όμως δεν ομολογεί. Έτσι απελευθερώνεται βάσει αμφιβολιών)
ΜΗΤΕΡΑ:	Μιράντα μου την Ελένη την άφησαν ελεύθερη! Να προσέχετε τις κινήσεις σας! Ο Ιταλός διοικητής έχει ψάξει όλο το χωριό για να βρει τον δάσκαλο. Δε θα σταματήσει εδώ! Να προσέχεις!
ΜΗΤΕΡΑ:	Μην ανησυχείς μητέρα! Να έχεις τον νου σου μαμά, πρέπει να μας ανοίξεις ξανά την εκκλησία!
	(Ο Ιταλός διοικητής φωνάζει στο γραφείο του τον Αρτέμη, έναν δωσίλογο χωριανό που προδίδει τους συγχωριανούς του για χρυσαφικά ή χρήματα)
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:	Αρτέμη θέλω τη βοήθειά σου! Πρέπει να βρούμε τον δάσκαλο! Βοήθησε με και ξέρεις εσύ…. Θα πάρεις το κάτι της σου!
ΑΡΤΕΜΗΣ:	Πείτε μου τι θέλετε να κάνω;
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ:	Πάρε αυτά τα χρήματα! Να τα δώσεις σε χωρικούς! Έτσι θα τους κάνεις να μιλήσουν πιο εύκολα! Και να παρακολουθείς τη Μιράντα! Ίσως αυτό το παλιοκόριτσο μας οδηγήσει στον δάσκαλο!
	(Ο Αρτέμης φεύγοντας συναντά τη Μαρία, της δίνει λίγα κέρματα-τα υπόλοιπα τα κρύβει στην τσέπη του. Χωρίς να γνωρίζει ότι η Μαρία έχει μυηθεί σε αντιστασιακή οργάνωση με αρχηγό τον Ηλία της αποκαλύπτει το σχέδιο του διοικητή)
	(Η Μιράντα εν τω μεταξύ παίρνοντας μαζί της το δαχτυλίδι που της είχε χαρίσει η μητέρα της και ένα ζευγάρι διαμαντένια σκουλαρίκια της γιαγιάς της πηγαίνει στο καφενείο-παντοπωλείο να αγοράσει τρόφιμα για τον δάσκαλο. Ο Αρτέμης την παρακολουθεί. Πηγαίνει στο σπίτι της, όπου εκεί την περιμένει η Μαρία και ο Ηλίας)
ΜΑΡΙΑ:	Μιράντα μου, ευτυχώς ήρθες! Μας είπε η μητέρα σου ότι πήγες στο καφενείο. Συνάντησες τον Αρτέμη;
ΜΙΡΑΝΤΑ:	Μαρία, Ηλία με καθυστερείτε, έχω δουλειά! Μαμά πρέπει να πάμε στην εκκλησία!
ΜΗΤΕΡΑ:	Πρόσεχε Μιράντα ο Ιταλός διοικητής έχει βάλει τον Αρτέμη να σε παρακολουθεί!
ΜΑΡΙΑ:	Με πλήρωσε για να σε προδώσω! Όμως ξέρεις πόσο πολύ σε αγαπώ!
ΗΛΙΑΣ:	Μιράντα θα πάρεις με τη μητέρα σου τα τρόφιμα στην εκκλησία. Πίσω σας θα είναι ο Αρτέμης. Πίσω από τον Αρτέμη θα είμαι εγώ. Θα δείτε τι θα πάθει ο προδότης!
	(Η Μιράντα φτάνει στην εκκλησία)
	(Εν τω μεταξύ ο Ηλίας φέρνει στην εκκλησία τον Αρτέμη δεμένο πισάγκωνα)
ΗΛΙΑΣ:	Προδότη, άμα θες τη ζωή σου έχεις δύο επιλογές: Ή θα σε κρεμάσουμε στον πλάτανο στην πλατεία του «Κόκκινου» ή θα συνεργαστείς μαζί μας και θα μας φέρνεις όλες τις πληροφορίες από την ιταλική διοίκηση!
	(Ο Αρτέμης σκέφτηκε να συνεργαστεί με τους χωριανούς του. Άλλωστε είχε κουραστεί να ακούει συνέχεια τη λέξη προδότης)
ΑΡΤΕΜΗΣ:	Θα αγωνιστούμε όλοι μαζί για την απελευθέρωση του χωριού μας και του νησιού μας!
ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ:	ΖΗΤΩΩΩΩ! ΖΗΤΩ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!!!!!

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ (υπογράμμιση)	ΙΣΤΟΡΙΚΑ/ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ (Σκιαγραφημένα)
Κλειδί	Εκκλησία
Χρήματα	Σπίτια ηρώων: Κίτρινο σπίτι (Ηλία Χατζητσαμπίκου), σπίτι Μιράντας (Κλεόβουλου Χατζηγεωργίου)
Δαχτυλίδι	Λαογραφικό σπίτι (Σπίτι Μιράντας
Σκουλαρίκια	Λιοτρίβι/Παραδοσιακό μεζεδοπωλείο
Χειροπέδες	Παλιό Δημοτικό Σχολείο
Βραβείο	Πλατεία «Κόκκινου»
	Αναφορές στους ήρωες Γιωργάκη Κυρμιχάλη, Κλεόβουλο Χατζηγεωργίου και Ηλία Χατζητσαμπίκο