Ένα παλιό -και δυστυχώς επίκαιρο- κείμενο για τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών

Πάνε πάνω από είκοσι χρόνια, από τη μέρα που η τότε διευθύντρια του περιοδικού "Η ζωή με το παιδί" Εμμανουέλα Νικολαΐδου μου ζήτησε να κάνω μια έρευνα και να γράψω ένα άρθρο με θέμα τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Θέμα που μέχρι τότε (κακώς) ήταν ταμπού για τα περιοδικά που απευθύνονταν σε γονείς. Είχα πραγματικά αρρωστήσει ερευνώντας το θέμα.

Το συμπέρασμα ήταν πως συνήθως ο κακοποιητής ήταν άτομο του στενού περιβάλλοντος του παιδιού. άτομο εμπιστοσύνης...

Απορώ με όσους πέφτουν από τα σύννεφα μετά από τόσα χρόνια.

Δυστυχώς αντί η κατάσταση αν βελτιωθεί, με τα μέσα που έχουν πια στα χέρια τους οι διάφοροι παιδόφιλοι το θέμα έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Κι ας εθελοτυφλούμε.

Τεράστιο μερίδιο ευθύνης έχει η Δικαιοσύνη που συνήθως εκθέτει τα θύματα αντί για τους θύτες. Που τους αφήνει να πέφτουν στα μαλακά...

Θα μπει κάποτε ένα τέλος;

Αμφιβάλλω, δυστυχώς...

Αναδημοσιεύω εδώ, το κείμενο που πήρε μια τελική μορφή και έγινε μέρος του δεύτερου βιβλίου της σειράς "Το Ημερολόγιο ενός πατέρα"

Σε κάποια σημεία είναι προφανώς ξεπερασμένο, αλλά νομίζω διατηρεί μια αξία και σήμερα...

Από το βιβλίο μου "Μπαμπά τι είναι το σεξ;" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ

 

Η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Ένα θέμα που ακόμη και η απλή αναφορά του μας τρομάζει. Και δυστυχώς τα στοιχεία που όλο και πιο συχνά βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι ανησυχητικά. Το να κρύβουμε το κεφάλι μας, όπως η στρουθοκάμηλος δεν βοηθάει σε τίποτα. Δεν προστατεύει κανέναν. Πρέπει να αναμετρηθούμε με το θέμα, να δούμε τους μύθους και τις αλήθειες που κρύβονται πίσω από έρευνες και στοιχεία και κυρίως να ανακαλύψουμε τους τρόπους που θα μας βοηθήσουν να το αντιμετωπίσουμε. Και για να γίνει αυτό πρέπει να γνωρίζουμε. Ακόμη κι αν αυτή η γνώση είναι επώδυνη...

"Μην παίρνεις καραμέλες από ξένους". Μας το έλεγαν όταν ήμασταν μικροί, το λέμε κι εμείς με τον δικό μας τρόπο στα παιδιά μας. Κι όμως... Η αλήθεια της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, είναι διαφορετική. Και δυστυχώς πολύ χειρότερη. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, δράστες είναι άτομα του οικείου περιβάλλοντος.

Η Χρυσούλα Μαυράκη, πρώην ψυχοπαιδαγωγική σύμβουλος στο "Χαμόγελο του Παιδιού", επισημαίνει πως τα παιδιά κακοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά από άτομα του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος. Και κυρίως από άτομα που έχουν σχέση εξουσίας με το παιδί. Ανιόντες συγγενείς. Ο παππούς, ο πατέρας, ο θείος ο μεγάλος ξάδελφος ή ο αδελφός γίνονται οι θύτες απέναντι στο -ανήμπορο να αντιδράσει- παιδί.

Την άποψη αυτή επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία μεγάλης έρευνας που έγινε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2003 για την σεξουαλική κακοποίηση σε όλα τα κράτη-μέλη. Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι το ποσοστό της σεξουαλικής κακοποίησης από ανθρώπους του οικείου περιβάλλοντος είναι 62% έως 81% για τα κορίτσια και 84% έως 94% για τα αγόρια...

Ακόμη, σύμφωνα με την ίδια έρευνα:

·     Ένα κορίτσι έχει περίπου μιάμιση έως τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να πέσει θύμα κακοποίησης απ' όσες ένα αγόρι.

·     Το 4%-5% των κοριτσιών έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά από τον πατέρα, τον πατριό ή τον ανάδοχο γονέα, πριν από την ηλικία των 18!

·     Θύτες είναι περισσότερο άνδρες, αλλά υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όπου γυναίκες έχουν «εκμεταλλευτεί» σεξουαλικά ανήλικα παιδιά, κατά κανόνα αγόρια. Πάντως η μελέτη καταδεικνύει ότι από άνδρα έχουν δεχθεί επίθεση-κακοποίηση, τα κορίτσια σε ποσοστό 92%-99% και τα αγόρια κατά 65% έως 68%.

·     Το 1/5 των δραστών είναι ανήλικοι, κυρίως αδέρφια, ξαδέλφια κλπ.

·     Αρκετά θύματα, δυστυχώς γίνονται θύτες! Διαπιστώνεται ότι το 30% των θυτών (ανδρών) είχαν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση σε νεαρή ηλικία!

 

Η έκταση του προβλήματος

Στο "Χαμόγελο του Παιδιού", λειτουργεί η γραμμή- SOS, το τηλέφωνο 10-56, όπου μπορεί να απευθυνθεί κανείς για προβλήματα που αφορούν παιδιά. Όμως το σημαντικότερο είναι -και έχει αποδειχθεί σε πολλές περιπτώσεις σωτήριο- ότι το ίδιο το παιδί που αντιμετωπίζει μια τέτοια κατάσταση, μπορεί να απευθυνθεί εκεί για να βρει βοήθεια και συμπαράσταση από ειδικούς επιστήμονες.

"Ευτυχώς", λέει η κα Μαυράκη, "αν και έχουμε καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση, στον συνολικό όγκο των καταγγελιών δεν έχουν μεγάλο ποσοστό. Είναι συνήθως μονοψήφιο. Οι περισσότερες καταγγελίες αφορούν στη σωματική κακοποίηση. Πάντως αυτό δεν σημαίνει πώς το πρόβλημα δεν είναι έντονο..." Η έρευνα του Συμβουλίου της Ευρώπης σόκαρε όταν έδειξε πως το 10-20% των παιδιών που ζουν σήμερα στην Ευρώπη, έχουν υποστεί βιασμό. Και τα ποσοστά δεν έχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι το 16% των κοριτσιών έχουν κακοποιηθεί σωματικά ή σεξουαλικά, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα αγόρια είναι 6%.

Το προφίλ του δράστη, μόλις έχει αρχίσει να σκιαγραφείται. Αυτό στο οποίο συμφωνούν οι ερευνητές είναι πως τα παιδιά καλύπτουν τις συναισθηματικές, κοινωνικές και σεξουαλικές ανάγκες του δράστη περισσότερο από ότι οι συνομήλικοι του.

Και δυστυχώς οι επιστήμονες λένε πως δεν μπορεί να υπάρξει άλλη πρόληψη πλην της ενημέρωσης των πολιτών...

Η σιωπή και η απόκρυψη από την πλευρά μας, δεν βοηθούν. Αυτό που πρέπει να κάνουμε ως γονείς είναι να ενημερώσουμε το παιδί, χωρίς όμως να το τρομοκρατήσουμε. Και κυρίως με τη συμπεριφορά μας, να του έχουμε δώσει να καταλάβει ότι μπορεί να μοιράζεται τη ζωή του μαζί μας και να μη φοβάται να μας μιλήσει για οτιδήποτε...

 

Τα σημάδια της κακοποίησης...

Ομολογώ πως όλο αυτό το θέμα καθώς το γράφω, με δυσκολεύει όλο και περισσότερο. Προσπαθώ να καταγράψω τη φρίκη όσο το δυνατόν πιο αποστασιοποιημένα και ψυχρά, αλλά υπάρχουν στιγμές που με δυσκολία συνεχίζω... Όμως η ενημέρωση είναι απαραίτητη. Η επόμενη δύσκολη ερώτηση προς την κυρία Μαυράκη είναι πώς θα καταλάβουμε ότι ένα παιδί έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, με δεδομένο ότι συνήθως τα παιδιά σε αυτές τις περιπτώσεις σωπαίνουν από φόβο και από ντροπή...

"Υπάρχουν πρώτα από όλα οι εξωτερικές διαφοροποιήσεις. Αν δούμε ότι το παιδί έχει κνησμό και ερεθισμό στην περιοχή των γεννητικών του οργάνων, αν ακόμη πονά ή παρουσιαστεί αίμα ή αν έχει δυσκολίες στην ούρηση και στην αφόδευση, τότε αυτό θα πρέπει να μας χτυπήσει το καμπανάκι του συναγερμού. Είναι σαφή δείγματα πως κάτι δεν πάει καλά..."

Από εκεί και πέρα έχει μεγάλη σημασία να παρατηρούν οι γονείς τη συμπεριφορά του παιδιού για να εντοπίσουν τις διαφοροποιήσεις που φέρνει η σεξουαλική κακοποίηση:

·     Το παιδί ξαφνικά δείχνει κλεισμένο στον εαυτό του και ενοχικό.

·     Είναι εξαιρετικά δύσθυμο με ό,τι συμβαίνει γύρω του.

·     Αρνείται να επικοινωνήσει με ανθρώπους με τους οποίους παλιότερα η σχέση του έμοιαζε καλή.

·     Αποφεύγει να μένει μόνο του με κάποιο ενήλικα, χωρίς να εξηγεί τους λόγους.

·     Παρουσιάζει ξαφνικά μια επιθετικότητα που δεν είχε προηγουμένως.

·     Μοιάζει σαν να "έχει κατεβάσει τα ρολά" στην επικοινωνία του με τους άλλους.

·     Μοιάζει διαρκώς εκνευρισμένο.

·     Φοβάται και ώρες-ώρες φτάνει στα όρια του πανικού.

·     Ενδιαφέρεται ξαφνικά έντονα για σεξουαλικά θέματα. Χρησιμοποιεί λέξεις, παρενοχλεί άλλα παιδιά ή ασχολείται συνεχώς με τα γεννητικά του όργανα.

Τα παραπάνω είναι σαφή δείγματα σεξουαλικής κακοποίησης. Στην περίπτωση που θα παρατηρήσουμε τέτοιες συμπεριφορές από το παιδί μας, πρέπει αμέσως να απευθυνθούμε σε ειδικούς για βοήθεια.

 

Πως αντιμετωπίζεται το πρόβλημα

"Η θεραπεία των τραυμάτων που προκαλεί στο παιδί η σεξουαλική κακοποίηση είναι κάτι που θέλει προσεκτική και συστηματική αντιμετώπιση", λέει η κυρία Μαυράκη. "Χρειάζεται μακροχρόνια ψυχοθεραπεία, ώστε με τη βοήθεια του ειδικού το παιδί να μπορέσει να αποενοχοποιηθεί και να ξεπεράσει το σοκ της ακούσιας συμμετοχής του στην σεξουαλική ικανοποίηση κάποιου ενηλίκου.

Για να μπορέσει να αποκτήσει ξανά εμπιστοσύνη στους άλλους, να ξεπεράσει την αρνητική σχέση που δημιουργείται -εξαιτίας της σεξουαλικής κακοποίησης- με το σώμα του και το σεξ..."

Σε πολλές περιπτώσεις, όσοι έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά στην παιδική τους ηλικία, εμφανίζουν ψυχρότητα και ανοργασμικότητα (πέρα από το ότι, όπως είπαμε, πολλές φορές γίνονται οι ίδιοι θύτες). Καθώς χρησιμοποιήθηκαν για την ευχαρίστηση κάποιου άλλου, υιοθετούν στο μέλλον αυτή τη συμπεριφορά όπου θεωρούν πως είναι "όργανα" και δεν συμμετέχουν, δεν διεκδικούν ικανοποίηση.

Δυστυχώς αυτό είναι ένα θέμα-ταμπού, που συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες και παράθυρα, ακόμη και με την ανοχή της οικογένειας ή του περιβάλλοντος. Σε ελάχιστες  περιπτώσεις το θέμα φθάνει σε κοινωνικούς φορείς ή στις αρμόδιες αρχές, όπως έχει καταδείξει σχετική έρευνα του Πάντειου Πανεπιστήμιου. Μιλώντας γενικά για την κακοποίηση των παιδιών -σωματική ή σεξουαλική- μόνο ένας στους δέκα, από όσους έγιναν γνώστες τέτοιου περιστατικού, ανέφερε την περίπτωση στις αρμόδιες αρχές, ενώ μόνον ένας στους τέσσερις μεσολάβησε ώστε να τερματιστεί η κακοποίηση του παιδιού.

Η έκφραση "η σιωπή είναι συνενοχή", βρίσκει εδώ τον απόλυτο ορισμό της...

Κι αν αυτό το θέμα έκανε κι εσάς που διαβάζετε κι εμένα που γράφω να νιώσουμε άσχημα, φανταστείτε την κόλαση που ζουν αυτά τα παιδιά. Μήπως ήρθε ο καιρός να μπει ένα τέλος;

 

Μη διστάσετε σε καμία περίπτωση να απευθυνθείτε στη γραμμή 10-56 του Χαμόγελου του Παιδιού, αν αντιληφθείτε μια τέτοια περίπτωση ή αν ανησυχείτε για το παιδί σας. Θα βρείτε πραγματική βοήθεια.