"Το άγαλμα του Πραξιτέλη" μέσα από μια εξαιρετική εισήγηση

Ήταν ένα μαγικό διήμερο στη Καστοριά, με επισκέψεις σε σχολεία, συζητήσεις με υπέροχα παιδιά και φωτισμένους εκπαιδευτικούς.

Μαζί με τη συγγραφέα/ Πρόεδρο της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς Άννα Βασιλειάδη, βρεθήκαμε σε αυτή την αγαπημένη πόλη της Μακεδονίας και ζήσαμε μοναδικές στιγμές.

Η εκδήλωση όπου παρουσιάσαμε τα δυο πρώτα βιβλία των "Τόπων Μυστηρίου" (εκδόσεις Κύφαντα) που συγκέντρωσε πλήθος κόσμου, μας γέμισε χαρά και συγκίνηση.

Μια γεύση είναι και η εξαιρετική εισήγηση για το "Άγαλμα του Πραξιτέλη" από τη κυρία Αλίκη Καζταρίδου, Σύμβουλο Α/θμιας Εκπαίδευσης Νομού Καστοριάς

Καλησπέρα σας …..

Σήμερα έχουμε τη μεγάλη χαρά να παρουσιάζουμε μια καινούρια εκπληκτική σειρά από τις εκδόσεις ΚΥΦΑΝΤΑ, μια αλυσίδα νέων βιβλίων  γεμάτα μυστήριο, περιπέτεια, ιστορία και τέχνη  η οποία έχει ακριβώς αυτό το στόχο να ΄προσφέρει σε μικρότερες ηλικίες αναγνωστών τη μαγεία του μυστηρίου και το αστυνομικό δαιμόνιο. Το πρώτο βιβλίο της σειράς είναι "Το άγαλμα του Πραξιτέλη-Μυστήριο στα Αναφιώτικα" του Κώστα Στοφόρου και ακολουθεί το βιβλίο της αγαπητής μας Άννας Βασιλειάδη τα τρία κλειδιά και το Μυστικό του Ευρυπίδη /Μυστήριο στη Σαλαμίνα!

Το μυθιστόρημα "Το άγαλμα του Πραξιτέλη-Μυστήριο στα Αναφιώτικα" είναι ένα βιβλίο που μπορεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον αναγνωστών όλων των ηλικιών, από εφήβους μέχρι ενήλικες, προσφέροντας διαφορετικές οπτικές γωνίες.

Η ιστορία  περιστρέφεται γύρω από την αναζήτηση ενός χαμένου αγάλματος, του Σάτυρου, έργου του διάσημου γλύπτη της αρχαιότητας, Πραξιτέλη. Ο Σάτυρος θεωρούνταν για τους αρχαίους έλληνες ισάξιο άγαλμα με τον Ερμή. Η σμίλη του Πραξιτέλη απεικόνισε πάνω σε μάρμαρο  τη μορφή ενός αγύμναστου αλλά γοητευτικού  εφήβου,  που   αποτελούσε το σύμβολο της ελεύθερης και ξένοιαστης ζωής. Ο Σάτυρος ήταν αρχικά τοποθετημένος στην οδό των Τριπόδων στην Αθήνα έναν από τους πιο σημαντικούς και αρχαιότερους δρόμους. Η τύχη του αρχικού προτύπου αγνοείται ενώ σήμερα, ένα από τα πιο πετυχημένα αντίγραφα εκτίθεται στο Μουσείο Καπιτωλείου της Ρώμης. 

Ο συγγραφέας καταφέρνει να δημιουργήσει μια πολυεπίπεδη αφήγηση, και να συνδυάσει στοιχεία από διαφορετικές χρονικές περιόδους και πολιτισμούς. Συνδέει την ελληνική αρχαιότητα με τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία του τόπου μας όπως της ελληνικής επανάστασης , της γερμανικής κατοχής,  των Ες Ες, τους δοσίλογους, τους πληροφοριοδότες, την απομάκρυνση της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη, την απελευθέρωση της Αθήνας από τις δυνάμεις κατοχής  αλλά και την άνοδο των νεοναζί διεγείροντας την περιέργεια των αναγνωστών. Η αναζήτηση του χαμένου αγάλματος του Πραξιτέλη συνδυάζεται με τη σκληρή πραγματικότητα του εμπορίου αρχαιοτήτων και των ηθικών διλημμάτων που απορρέουν από την εκμετάλλευση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η ενδιαφέρουσα πλοκή, το ενδιαφέρον ιστορικό πλαίσιο και οι καθηλωτικές περιγραφές καθιστούν το "Το άγαλμα του Πραξιτέλη" ένα βιβλίο που υπόσχεται μια μοναδική αναγνωστική εμπειρία.

Ένα από τα δυνατά σημεία του βιβλίου είναι οι ζωντανοί του χαρακτήρες. Ο συγγραφέας περιγράφει σε βάθος τους ήρωές του, οι οποίοι παλεύουν με τις δικές τους αξίες, τις φιλοδοξίες, τους φόβους και τα διλήμματά τους. Η ιστορία επικεντρώνεται στην έρευνα τριών μικρών παιδιών, δύο Ελληνόπουλων του Ιωάννη και του Σίμου που στην εξέλιξη της ιστορίας προστίθεται και ο Ερμής συνδετικός κρίκος και με τα άλλα βιβλία της σειράς αλλά,  και μιας Γερμανοπούλας της Τσάρλι,  που θα βρεθούν μπλεγμένα σε μία επικίνδυνη περιπέτεια. Τα Αναφιώτικα, η Πλάκα ,οι δρόμοι και τα μνημεία, τα νεανικά εφηβικά σκιρτήματα όπως και μια φωτογραφία από τα παλιά γίνονται το σκηνικό ενός πραγματικού θρίλερ που εξάπτει τη φαντασία των μικρών μας φίλων. Αυτό το βιβλίο είναι μία περίτρανη απόδειξη ότι η ιστορία μπορεί να είναι συναρπαστική όταν αποδίδεται με δημιουργικό και πολυεπίπεδο τρόπο.

Η παρουσία των παιδιών  με την αθωότητα που τους διακρίνει για την αίσθηση του παρελθόντος δημιουργεί μια αντίθεση με τη σκοτεινότερη πλευρά των εξελίξεων και των ηθικών διλημμάτων που αντιμετωπίζουν οι ενήλικες χαρακτήρες. Μέσα από τα παιδιά, η ιστορία αναδεικνύει το στοιχείο της αναγέννησης, της καθαρότητας και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς για τις επόμενες γενιές. Η σύγκρουση ανάμεσα στην αθωότητα των παιδιών και τη διαφθορά του κόσμου ορισμένων  ενηλίκων αποτελεί  κατά τη γνώμη μου το δυνατό σημείο του βιβλίου γιατί τα παιδιά λειτουργούν ως σύμβολα του μέλλοντος και της συνέχειας της κοινωνίας και του πολιτισμικού μας πλούτου.

Οι χαρακτήρες του βιβλίου ρεαλιστικοί και πολυδιάστατοι, προσθέτουν βάθος στην αφήγηση. Εξυπηρετούν όχι μόνο την πλοκή, αλλά και την εσωτερική ζωή και την προσωπικότητά τους, πετυχαίνοντας μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη της ιστορίας κι επιτρέποντας στον αναγνώστη να συνδεθεί μαζί τους και να προβληματιστεί για τις επιλογές τους.

Μία από τις κεντρικές ηρωίδες του βιβλίου είναι  η γερμανίδα αρχαιολόγος Αντρέα Ρίτερ. Είναι ένας άνθρωπος με πάθος για την ιστορία και την τέχνη. Παππούς της είναι ο Χανς Ρίτερ , ο οποίος σε συνεργασία   με τον περιβόητο Ναζί αρχαιολόγο Βάλτερ Βρέντε συμμετείχαν σε αποστολές ελληνικών αρχαιοτήτων, πολλές από τις οποίες κατέληξαν στα χέρια του στρατάρχη Γκέρινγκ. Η προσωπικότητα της Αντρέα Ρίτερ διαπνέεται από έντονη αφοσίωση στο έργο της. Πρόκειται για  ένα δυναμικό χαρακτήρα με βαθιά πίστη στην αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι πάρα πολύ επηρεασμένη από τον αρχαιολόγο πατέρα της Ράινερ Ρίτερ ο οποίος καθόλου δεν συμμεριζόταν τις ιδέες του αρχαιοκάπηλου πατέρα του. Γι΄αυτό λειτουργεί και ως ηθική πυξίδα της ιστορίας.  Η Ρίτερ κατά την παρουσία της στην Αθήνα  μελετά τα στοιχεία και τις ιστορικές αναφορές για το άγαλμα του Πραξιτέλη και με αποφασιστικότητα αλλά  και με τη σωματική της υπεροχή λόγω της εκπαίδευσή της στις πολεμικές τέχνες, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, λειτουργεί καταλυτικά στην κορύφωση και λύση του μυστηρίου.

Είναι επίσης πολύ ευρηματική από το συγγραφέα η απόκρυψη του αγάλματος την περίοδο της Κατοχής, εκεί στα Αναφιώτικα, στο μετόχι του Πανάγιου Τάφου. Το έκρυψαν χαρακτήρες με συνείδηση ​​για την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς όπως ο αρχαιολόγος Γιώργος Ψαράς που προνόησε και φωτογράφισε το άγαλμα, αλλά και ο Αναφιώτης προπαππούς ενός από τα τρία παιδιά , του  Σίμου. Όλοι τους άνθρωποι με ισχυρές ηθικές αξιώσεις, κατανοούσαν τον κίνδυνο της καταστροφής ή της αρπαγής του αγάλματος από τους Ναζί κι  ένιωθαν την ανάγκη να το κρύψουν για να το προστατεύσουν από πιθανή λεηλασία. Το τίμημα που πλήρωσαν φυσικά για να το κρύψουν εξαιρετικά βαρύ γιατί συνδυάστηκε με προσωπικές θυσίες, επικινδυνότητα για τη ζωή τους, παρακολούθηση από τους κατακτητές, απώλεια της ελευθερίας.  Στο βιβλίο με συναρπαστικό τρόπο τονίζεται η σημασία του πολιτιστικού πλούτου στην ταυτότητα ενός λαού και η ανάγκη προστασίας του, ακόμη και υπό συνθήκες απόλυτου κινδύνου.

Άλλο βασικό πρόσωπο της ιστορίας είναι η Έντα Γκέρινγκ, κόρη του στρατάρχη, Χέρμαν Γκέρινγκ . Η Έντα υπό την επιρροή του πατέρα της εμπλέκεται άμεσα στην προσπάθεια των Γερμανών να αποκτήσουν και να εκμεταλλευτούν τον πολιτιστικό πλούτο της κατεχόμενης Ελλάδας.

Το ιστορικό πλαίσιο της υπόθεσης  έχει  αναμφίβολα ιδιαίτερα σημαντική θέση  στο βιβλίο που παρουσιάζουμε. Η έρευνα που έχει γίνει στον τομέα αυτό είναι εμφανής. Ο συγγραφέας δίνει στον αναγνώστη πληροφορίες για την περίοδο της κατοχής και της κατάκτησης της Αθήνας από τους Γερμανούς , χωρίς όμως να κουράζει, ενσωματώνοντας αυτές τις λεπτομέρειες με  πολύ όμορφο κι εύληπτο τρόπο στο περιεχόμενο του βιβλίου. Ο συγγραφέας αξιοποιεί το ιστορικό πλαίσιο  και φέρνει στην επιφάνεια διαχρονικά θέματα όπως η πολιτιστική ιδιοποίηση, η αξία της ιστορικής μνήμης και η ευθύνη της ανθρωπότητας απέναντι στα ζητήματα αυτά.

Ένα άλλο στοιχείο από τα δυνατά του βιβλίου, είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας . Άμεση, κατανοητή κι ευχάριστη και ταυτόχρονα λογοτεχνικά αρμονική καθιστά το βιβλίο προσιτό σε ένα ευρύ φάσμα αναγνωστών. Βασικά της πλεονεκτήματα  η αβίαστη ροή της αφήγησης  , οι καλοδουλεμένοι διάλογοι, οι πλούσιες και ζωντανές περιγραφές χώρων και τόπων . Τρόπος γραφής που κρατά τον αναγνώστη σε εγρήγορση σαν να βρίσκεται ανάμεσα στα πρόσωπα και στα σημεία αυτά. Ακόμη, η χρήση σύντομων, περιεκτικών προτάσεων στις σκηνές δράσης ενισχύει την ένταση, ενώ οι πιο εκτενείς περιγραφές δίνουν στον αναγνώστη τη δυνατότητα να εμβαθύνει στο περιβάλλον και στους χαρακτήρες. Ταυτόχρονα το ύφος του βιβλίου είναι ζωντανό και άμεσο, με αφηγηματική ένταση και στοχασμό. Χωρίς να γίνεται φλύαρος αποδίδει ατμοσφαιρικά  την αίσθηση του χώρου και του χρόνου εκφράζοντας πολύ όμορφα  τον απόηχο και το άρωμά τους , τη γλυκιά τους μελωδία, το φύσημα της αύρας τους,  ενσωματώνοντας για το σκοπό αυτό αποσπάσματα από ένα βιβλίο του μεγάλου αθηναιογράφου τον Δημήτριο Καμπούρογλου αλλά  και από  το βιβλίο του Παπαδιαμάντη «Αι Αθήναι ως ανατολική πόλις».

Η πλοκή δεν περιορίζεται μόνο στην αναζήτηση του αγάλματος, αλλά εμβαθύνει σε σημαντικά ιστορικά ζητήματα που επηρέασαν τη σύγχρονη ιστορίας μας . Είναι καλοδουλεμένη, γεμάτη αγωνία και απρόβλεπτες καταστάσεις, Η ένταση κορυφώνεται όταν οι πρωταγωνιστές βρίσκονται πολύ κοντά στον εντοπισμό του αγάλματος, αλλά και αντιμέτωποι με σοβαρούς κινδύνους. Οι αποκαλύψεις για το πώς το άγαλμα είχε εξαφανιστεί, ποιοι γνώριζαν την ύπαρξή του και ποιοι είχαν προσπαθήσει να το αποκρύψουν, έρχονται σε μια δραματική σύγκλιση.

Η λύση του μυστηρίου έρχεται μέσα από μια σειρά απρόσμενων αποκαλύψεων. Το άγαλμα εντοπίζεται τελικά σε μια τοποθεσία που είχε παραμεληθεί ή αγνοηθεί, ένα στοιχείο που συμβολίζει τη δύναμη της ιστορίας να «κρύβεται» μπροστά στα μάτια μας. Το σημείο όπου βρέθηκε έχει βαθιά πολιτιστική και συναισθηματική σημασία, δίνοντας μια αίσθηση δικαιοσύνης στην εξέλιξη της υπόθεσης.

Άλλο  σημαντικό πλεονέκτημα του βιβλίου είναι η ικανότητα του συγγραφέα να παντρεύει τη δράση με τη σκέψη. Η αναζήτηση του χαμένου αγάλματος του Πραξιτέλη λειτουργεί ως σύμβολο μιας ευρύτερης εσωτερικής αναζήτησης που είναι η ανάγκη του ανθρώπου να συνδεθεί με το παρελθόν του, να ανακαλύψει την ταυτότητά του και να κατανοήσει την πραγματική αξία της πολιτιστικής του ταυτότητας. Ωστόσο αναδεικνύονται και οι σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης φύσης που συνδέονται με την επιθυμία για χρήμα.

Κλείνοντας την παρουσίαση θα ήθελα να τονίσω  την πολύ   σημαντική  παιδαγωγική και εκπαιδευτική αξία του βιβλίου που παρουσιάζουμε σήμερα. Αγαπητέ Κώστα όπως και στα προηγούμενα βιβλία σου , Η σπηλιά του Δράκου, Το γκαμπί του βασιλιά και το μυστήριο του Πολέριο, Στα ίχνη του Ομήρου, Ο κώδικας της Λέρου, κ.λπ. Έτσι και σε αυτό  με τη δυνατή λογοτεχνική γραφή σου  προβάλλεις έναν ευχάριστο κι ενδιαφέροντα τρόπο  προσέγγισης και   διδασκαλίας  της Ιστορίας. Τα παιδιά μας μέσα από τις αφηγήσεις σου, οι οποίες συνδυάζουν τα ιστορικά στοιχεία με μυθοπλασία και το μυστήριο καλλιεργούν αφενός  τη φαντασία και τη γνώση τους και αφετέρου αγαπούν  την ιστορία γιατί κεντρίζεται η περιέργεια και το ενδιαφέρον τους.

Είναι ένα πραγματικά υπέροχο βιβλίο, το συνιστούμε ανεπιφύλακτα κι ευχόμαστε να διαβαστεί από πολύ κόσμο, μικρούς και μεγάλους . Βέβαια , ανυπομονούμε να διαβάσουμε  και τα υπόλοιπα βιβλία της σειράς!

Σας ευχαριστώ πολύ!