Παγκόσμια Μέρα Παιδικού Βιβλίου στα σχολεία: Χωρίς βιβλία;

 

Σήμερα, 29/3/2025 στην εφημερίδα "Δρόμος της αριστεράς" το δεύτερο μέρος:

Παγκόσμια Μέρα Παιδικού Βιβλίου στα σχολεία: Χωρίς βιβλία;

Το κείμενο που δημοσιεύσαμε σε αυτή τη στήλη πριν δυο εβδομάδες με τίτλο «Συγγραφείς καιβιβλία στα σχολεία: Με αφορμή μια ανάρτηση», προκάλεσε πολλές και ενδιαφέρουσες συζητήσεις και σχόλια.

Εν όψει της Παγκόσμιας Μέρας Παιδικού Βιβλίου που γιορτάζουμε αυτή την εβδομάδα, σκέφτηκα να παραθέσω μερικά από τα όσα γράφτηκαν.

Η συγγραφέας Γιώτα Αλεξάνδρου, παραθέτοντας το άρθρο καταθέτει και τη δική της πολύ ενδιαφέρουσα άποψη, γράφοντας -μεταξύ άλλων:

«Οι συγγραφείς παιδικού βιβλίου και οι εικονογράφοι είναι -είμαστε- ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ. Στις πολιτισμένες χώρες της Ευρώπης -στις οποίες διακηρύσσει αλλά δεν συγκαταλέγεται η σύγχρονη Ελλάδα- θεωρείται ΑΥΤΟΝΟΗΤΟ και ΔΕΔΟΜΕΝΟ ότι αμείβονται, όταν επισκέπτονται ένα σχολείο. Όπως συμβαίνει στη χώρα μας μόνο με τους υπόλοιπους καλλιτέχνες που θα κάνουν μια εκδήλωση στον χώρο του σχολείου. Στην πραγματικά πολιτισμένη Ευρώπη -και μιλώ και από προσωπική εμπειρία- σέβονται τόσο το έργο του/της συγγραφέα όσο και τον χρόνο, τον κόπο και την ψυχή που καταθέτει, όταν συναντά τους μαθητές και τις μαθήτριες ενός σχολείου. Αναγνωρίζουν την αξία της πνευματικής του/της εργασίας ως φορέα πολιτισμού που εμπνέει, προβληματίζει τον νέο άνθρωπο και συμβάλλει στην πνευματική και ψυχοσυναισθηματική  του εξέλιξη καθώς και στη διαμόρφωσή του σε σκεπτόμενο, ενεργό πολίτη μιας δικαιότερης και πιο ανθρώπινης κοινωνίας. Αυτά στην πολιτισμένη Ευρώπη.

 Στη χώρα μας υπάρχει η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι ο/η συγγραφέας οφείλει να προσφέρει τον κόπο, τον χρόνο, το έργο και την ψυχή του/της δωρεάν στα σχολεία -ενώ έχει μια άλλη εργασία για να βιοποριστεί και από την οποία καλείται κάθε φορά να πάρει άδεια- στο όνομα της κοινής αγάπης για το παιδί και το βιβλίο, υποκαθιστώντας την απούσα Πολιτεία που πρώτη έχει απαξιώσει το βιβλίο στην πράξη χρόνια τώρα.

Όταν ένα σχολείο καλεί έναν /μία συγγραφέα, εξυπακούεται πως τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν το συνολικό έργο του/της συγγραφέα και να έχουν αξιοποιήσει δημιουργικά το βιβλίο που επέλεξαν για τη συνάντηση μαζί του/της. Και δεν θα πρέπει να θεωρείται προκλητικό το εύλογο αίτημα να προμηθευτούν τα παιδιά το βιβλίο αν και όπως μπορούν, εφόσον ο/η συγγραφέας δεν αμείβεται από κανέναν για τις επισκέψεις που πραγματοποιεί…

…Ας αναλάβει ο καθένας την ευθύνη που του αναλογεί. Και η Πολιτεία θα πρέπει επιτέλους ΕΜΠΡΑΚΤΑ να αναγνωρίσει την αξία του παιδικού βιβλίου ως πολιτισμικό αγαθό, υποστηρίζοντας τους ανθρώπους που το υπηρετούν, ενισχύοντας τις σχολικές βιβλιοθήκες και χαράσσοντας μια ενιαία πολιτική για το παιδικό βιβλίο, όπως ορθά υποστηρίζουν και άλλες φίλες και φίλοι συγγραφείς. Από θεωρία χορτάσαμε…»

Η συγγραφέας Ειρήνη Κούτμου σημείωσε σε σχόλιο της: «…στο σχολείο των δικών μου παιδιών, πέρυσι μεταξύ άλλων, ήρθε μια μουσικός και έπαιξε άρπα στα παιδιά για μια ώρα περίπου. Όλα τα τμήματα εκ περιτροπής παρακολούθησαν την εμψυχωτική αυτή δράση μέσω της μουσικής και μας κόστισε 3€/άτομο.

Μια παρουσίαση βιβλίου, ως αντίστοιχη εμψυχωτική δράση μέσω της λογοτεχνίας, γιατί είναι αυτονόητο πως θα είναι δωρεάν;

Μήπως τελικά χρειάζεται να συνεννοηθούν μεταξύ τους οι εκδοτικοί οίκοι και να ορίσουν κάποιο ελάχιστο χρηματικό ποσό (με νόμιμη απόδειξη) για την παρουσία των συγγραφέων τους σε ένα σχολείο; Ίσως είναι ένα πρώτο βήμα για να αλλάξει κάπως η παγιωμένη πρακτική των δωρεάν παρουσιάσεων βιβλίων στα σχολεία.

Όσων αφορά την πώληση βιβλίων τώρα.

Όταν τα πάνε σε μουσείο, εγώ πάντα δίνω στα παιδιά μου επιπλέον χρήματα μήπως θέλουν να αγοράσουν κάτι από το πωλητήριο ως ενθύμιο. Αντίστοιχα γνωρίζοντας πως θα έρθει συγγραφέας στο σχολείο, πάλι θα τους έδινα χρήματα για να αγοράσουν το βιβλίο αν θα ήθελαν. Ως μητέρα θα πετούσα μάλιστα από τη χαρά μου αν το παιδί μου μου έλεγε ότι αγόρασε ένα βιβλίο γιατί του άρεσε, γιατί το ήθελε η καρδούλα του. Το κράτος έχει κάποιο άλλο σκεπτικό που δεν το αντιλαμβάνομαι…»

Η γνωστή συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας Μαρίζα Ντεκάστρο επεσήμανε πως η Εταιρεία Συγγραφέων έχει δημοσιοποιήσει μια Χάρτα Δημιουργών του Λόγου, από την οποία παραθέτω χαρακτηριστικά σημεία:

«Προϋποθέσεις για τη συμμετοχή δημιουργών σε εκδηλώσεις σε σχολεία, βιβλιοθήκες, πάνελ, εκπαιδευτικά σεμινάρια, εργαστήρια, διαλέξεις, κ.λπ.

          9 . Καθορίζεται η διάρκεια, ο τύπος (δια ζώσης/ διαδικτυακά) και ο αριθμός των συναντήσεων, το ηλικιακό κοινό και ο αριθμός συμμετεχόντων/ουσών, η παροχή τεχνικού εξοπλισμού, αν κρίνεται απαραίτητη.

          9 α. Καθορίζεται τι προσφέρει ο/η συγγραφέας, ο/η εικονογράφος, ο/η μεταφραστής, κ.α. (απλή παρουσία και συζήτηση με το κοινό, προβολή οπτικοακουστικού υλικού, εκπαιδευτικό εργαστήριο, κ.ά.).

          9 β. Συνεννόηση μεταξύ φορέα, εκδότη/τριας και δημιουργού για την αγορά ή την πώληση βιβλίων στο χώρο ή αποστολής προωθητικού υλικού.

Προετοιμασία της επίσκεψης του δημιουργού εκ μέρους του φορέα που καλεί

10.1. Ενημέρωση του αναγνωστικού κοινού (μαθητές και μαθήτριες/μέλη βιβλιοθηκών/φοιτητές και φοιτήτριες/γενικό κοινό) για το έργο του/της συγγραφέα.

10.2. Προμήθεια του σχετικού βιβλίου από τον φορέα που καλεί.

10.3. Συζήτηση επί του περιεχομένου του έργου πριν την επίσκεψη του δημιουργού….»

Το ζήτημα είναι πως θα πρέπει πρώτα να υπάρξει εγκύκλιος από το υπουργείο Παιδείας που να ξεκαθαρίζει το τοπίο και να επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να προτείνουν βιβλία για αγορά από τους μαθητές εν όψει των επισκέψεων συγγραφέων στα σχολεία.

Και βεβαίως να προβλέπεται πως οι συγγραφείς θα επιτρέπεται να λαμβάνουν αμοιβή για την παρουσία τους σε σχολεία.

Όπως έγραψε ο συγγραφέας Γιάννης Πλιώτας, «το «ακανθώδες» ερώτημα είναι αν πρέπει να αμείβονται οι συγγραφείς παιδικών βιβλίων για μια επίσκεψη σε ένα σχολείο. Για εμένα η απάντηση είναι προφανώς ναι»