50 Μουσεία -μια έκθεση

Στην έκθεση Visitations (Επισκέψεις) του Γιάννη Χατζηασλάνη, που παρουσιάζει ο Δήμος Αθηναίων στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» μέχρι αυτό το Σάββατο 30 Απριλίου και περιλαμβάνει μία συλλογή φωτογραφιών από 50 μουσεία της Αττικής, σε περίοπτη θέση βρίσκονται και εικόνες από το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης, όπως τα πιάτα για το συσσίτιο, η Έλλη που κρατά ένα μήλο, γράμματα καλλιγραφίας κ.ά.

Η έκθεση είναι μία συμπαραγωγή του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) με το Εργαστήριο Φιλοσοφίας και Φωτογραφίας.

Την επιμέλειά της έχουν ο ιστορικός της τέχνης και επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ Χριστόφορος Μαρίνος και ο Βαγγέλης Ιωακειμίδης.

Όπως αναφέρεται στον οδηγό της έκθεσης, «οι συγκεκριμένες φωτογραφίες δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια επισκέψεων σε περισσότερα από 50 μουσεία τα τελευταία πέντε χρόνια, με μια μικρή αναλογική κάμερα. Το έργο προέκυψε μέσα από την εξερεύνηση μουσειακών αφηγήσεων, την περιέργεια γύρω από τα εκθέματα και από τις συναντήσεις με το απρόσμενο. Το έργο του Χατζηασλάνη δεν αποσκοπεί να λειτουργήσει ως ευρετήριο των μουσείων της Αττικής. Ωστόσο, μέσω της διαδικασίας της συσσώρευσης, έχει εξελιχθεί το ίδιο σε ένα μικρό μουσείο· σε μια συλλογή των συλλογών…

…Από τη μια παρουσιάστηκε το σύνολο του έργου, με τη μορφή ενός μεγάλου μωσαϊκού φωτογραφιών, ως συλλογή-αρχείο, και από την άλλη 27 ανακατασκευασμένες εκδοχές και θραύσματα που διαμορφώθηκαν ως μικρότερες ομάδες την περίοδο της πανδημίας. Αυτή η συλλογή, αν και αποτελεί το αποτέλεσμα μιας επιλεκτικής διαδικασίας, παραμένει ένα ανοιχτό αρχείο. Διατηρώντας στο σύνολό της ταυτόχρονα την παρουσία της τάξης και του χάους, προκαλεί την αναδιαμόρφωσή της στα μάτια του θεατή"

Περιδιαβαίνοντας την έκθεση σε μια έρημη Αθήνα όπου παρέμεινα λόγω κόβιντ, εντυπωσιάστηκα από τους πολύ ενδιαφέροντες συνειρμούς και το ταίριασμα εικόνων από πολύ διαφορετικά μεταξύ τους μουσεία. Ήταν πράγματι ένας διάλογος μεταξύ των χώρων, τον αντικειμένων, αλλά και του ίδιου του επισκέπτη της έκθεσης. Ένα παράδειγμα: Με τον τίτλο «The hold», βλέπουμε να συνταιριάζονται μια εικόνα της Έλλης των παλιών αναγνωστικών που κρατά ένα μήλο, το χέρι ενός αρχαίου αγάλματος που κρατά επίσης κάτι σφιχτά στο χέρι και τα γέρικα χέρια που κρατάνε διπλωμένη την εφημερίδα «Εστία».

Πολλές είναι οι παράξενες αυτές συναντήσεις εικόνων και μουσείων και το ερώτημα που έθετε το κείμενο του Χριστόφορου Μαρίνου στην είσοδο της έκθεσης ήταν «Γιατί άραγε επισκεπτόμαστε ένα μουσείο;», νομίζω πως απαντήθηκε από τις εικόνες που είδα ως θεατής περιδιαβαίνοντάς την.

Κρατάω -ως σημείωση- το κείμενο του Adorno που παραθέτει και ο επιμελητής:

«Δεν γνωρίζουμε γιατί (επισκεπτόμαστε ένα μουσείο): σε αναζήτηση πολιτισμού ή απόλαυσης, προς εκπλήρωση μιας υποχρέωσης, ακολουθώντας μια σύμβαση. Εδώ αγγαρεία και βαρβαρότητα συναντιούνται. Ούτε ηδονιστικός ούτε ορθολογικός πολιτισμός θα μπορούσαν να φέρουν υπό μια κοινή στέγη τόσες αντιφάσεις. Ενθάδε κείται κάθε νεκρό όραμα»

Κι όμως. Δεν είδα νεκρά οράματα στην αναπάντεχη επίσκεψη μου στην έκθεση κι ας είναι κατά κάποιον τρόπο κάθε μουσείο «φορέας ενός συμβολισμού του θανάτου».

Θα έλεγα πως -όπως ήταν τοποθετημένα τα εκθέματα- μάλλον από τον θάνατο ερχόμαστε πίσω στη ζωή σε έναν αέναο κύκλο. Από τα σοκαριστικά εκθέματα του Εγκληματολογικού Μουσείου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με μια σφαίρα στο κρανίο ως τα χρόνια της αθωότητας των αναγνωστικών, υπάρχει αυτό που ζει στο σήμερα.