Γραμματόσημα και Ιστορία: Με έμπνευση από τη Ρόδο!

Αναδημοσιεύω από την Ροδιακή

Το εκπαιδευτικό υλικό Γραμματοσημάδια Ιστορίας από τους: Μουλά Ευαγγελία και Παπαδομαρκάκη Ιωάννη απευθύνεται σε μαθητές Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και αξιοποιεί ως πρώτη του ύλη τα γραμματόσημα της περιόδου της περιόδου Ιταλοκρατίας (1912-1943) που κυκλοφόρησαν στα Δωδεκάνησα.

Αυτά συνεξετάζονται, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο, με γραμματόσημα που κυκλοφορούσαν την ίδια περίοδο στην Ιταλία. Εξίσου συμπεριλαμβάνονται ελάχιστα γραμματόσημα από την τελευταία περίοδο της Γερμανικής κατοχής των νησιών (1943-1945).

Εκδόθηκε με χορηγίες της Ιεράς Μητρόπολης Ρόδου, του Ιδρύματος Λοχαγού Φανουράκη και του Ιδρύματος Σταματίου και κατόπιν έγκρισής του από το ΙΕΠ πρόκειται να διατεθεί δωρεάν από ένα σε κάθε σχολική μονάδα.

Η ιδέα χτίστηκε πάνω σε εποικοδομητικές συζητήσεις με τον πρώην πρόεδρο της Φιλοτελικής Ένωσης Δωδεκανήσου, κο Ι. Κουρέλη, ο οποίος μας μεταλαμπάδευσε το πάθος του για τα γραμματόσημα, ενώ το υλικό αντλήθηκε από το  ειδικό ψηφιακό αρχείο του Τμήματος Αρχαιολογίας, Ιστορίας, Πολιτισμικών σπουδών και Θρησκείας στου Πανεπιστημίου Bergen της Νορβηγίας, κατόπιν παραχώρησης άδειας επεξεργασίας του από τον καθηγητή  Dr. Jørgen Christian Meyer.

Το σκεπτικό που μας οδήγησε στην ενασχόληση με το συγκεκριμένο υλικό σχετίζεται γενικότερα, με ζητήματα διδακτικής της ιστορίας και ειδικότερα, με την αναγκαιότητα γνωριμίας των νέων με την τοπική ιστορία, ως στοιχειώδη προϋπόθεση αυτογνωσίας.

Εφαρμόζοντας την ευρετική στρατηγική, μέσα από γραμματόσημα της περιόδου της κατοχής των Δωδεκανήσων από τους Ιταλούς –και τους Γερμανούς- τίθονται οι μαθητές σε ρόλο ερευνητή, ζητώντας τους να αναλύσουν τα συνθετικά τους στοιχεία (sourcing- close reading), να τα εντάξουν στο ιστορικό- ιδεολογικό τους συγκείμενο (contextualization) και να τα συσχετίσουν με άλλες πηγές (corroboration), ενισχύοντας τα συμπεράσματά τους.

Στόχοι του εγχειριδίου είναι:
• Η επαφή με την περίοδο της Ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα και με τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου,

• η γνωριμία με  τα γραμματόσημα της περιόδου της Ιταλοκρατίας και η καλλιέργεια του φιλοτελισμού γενικότερα,

• η ανάδειξη του ρόλου των γραμματοσήμων ως μηχανισμών ιδεολογικού ελέγχου και διαμόρφωσης της συνείδησης,

• ο εντοπισμός των χαρακτηριστικών των ολοκληρωτικών καθεστώτων και δη του ιταλικού φασισμού,

• η καλλιέργεια και η όξυνση της ιστορικής- κριτικής σκέψης των μαθητών,

• η ετοιμότητά τους να αναγνωρίζουν τους μηχανισμούς προπαγάνδας και κατ’ επέκταση,

• η ευαισθητοποίησή τους σε θέματα δημοκρατίας.

Για την παρουσίαση και την επεξεργασία των γραμματοσήμων της περιόδου ακολουθείται κυρίως χρονολογική σειρά, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, με σκοπό την ανάδειξη πτυχών της φασιστικής πολιτικής και ιδεολογίας και τη σύγκριση πηγών, παρατίθενται και συσχετίζονται μεταξύ τους γραμματόσημα διαφορετικών χρονολογιών ή ακόμα συνδυάζονται γραμματόσημα που κυκλοφόρησαν αποκλειστικά στα Δωδεκάνησα με άλλα που κυκλοφορούσαν στην Ιταλία και άλλοτε έφταναν στα νησιά επισημασμένα.

Το εγχειρίδιο αποτελείται από την εισαγωγή, στην οποία παρατίθενται συνοπτικά πληροφορίες σχετικά με την ιστορία των γραμματοσήμων, τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά, την ιδεολογική τους διάσταση και την ταχυδρομική ιστορία των Δωδεκανήσων.  Επίσης, θίγεται το θέμα της πολιτικής των Ιταλών στα Δωδεκάνησα και περιγράφονται τα χαρακτηριστικά του Ιταλικού φασισμού, ως ελάχιστη γνωστική προϋπόθεση για την κριτική πρόσβαση στο υλικό.

Σε επόμενο σύντομο κεφάλαιο αναλύονται τα πιο συχνά εμφανιζόμενα σύμβολα στα Ιταλικά γραμματόσημα της περιόδου και τέλος, παρατίθεται ένας πίνακας συμβόλων, βάσει των οποίων ταξινομούνται οι προτεινόμενες ασκήσεις.

Αμέσως μετά ακολουθεί το κυρίως μέρος με σχόλια και προτεινόμενες δραστηριότητες και τέλος, ένα παράρτημα με ενδεικτικές απαντήσεις και η βιβλιογραφία.